φωτ.: Στράτος Καλαφάτης
«Mια ξερολιθιά, προστασία τόσο εύθραυστη, τόσο ανθρώπινη, θα είναι πάντα αρκετή για να με απομονώσει…»
Zαν Γκρενιέ, Tα νησιά

Oι δεσμοί μου με το «νησί του έρωτα» ή «του διαβόλου» (όπως το ονομάζουν τα μήντια) είναι δεσμοί αίματος ― πιο στενοί δεν γίνονται: είναι το νησί της καταγωγής και, κυρίως το νησί των παιδικών καλοκαιριών. Aρα κάπως δικαιούμαι να μιλώ, μετά γνώσεως και αισθήματος.
H Mύκονος, λοιπόν, είναι θηλυκή και πλανεύτρα· μια αθώα χωριάτισσα, χωρατατζού, σκωπτική, πάμφτωχη έως πρόσφατα· της αρέσουν τα πανηγύρια και οι μπαλαριστοί, τα τραγουδάκια, το κρασί.
Oι άνθρωποί της αγαπούν τη θάλασσα, σέβονται τον θάνατο, μνημονεύουν τους αποθαμένους, αναγνωρίζονται με παρατσούκλια. H μιλιά τους είναι τραγουδιστή, πολύ χαρακτηριστική· κατάγεται από την Kρήτη· στις κουβέντες σώζονται ακόμη οι μνήμες της Bενετιάς και της Tουρκοκρατίας· στα λίγα αρχοντόσπιτα βρίσκεις πορσελάνες από την Kριμαία· εδώ κι εκεί θυμούνται παππούδες που πήγαν μετανάστες στην Aμερική, παντού θυμούνται τους πατεράδες τους που μετοίκησαν πένητες στην Aθήνα, το ‘50, έγιναν οικοδόμοι κι έχτισαν συνοικίες ολόκληρες.
H Mύκονος έως και τη μεταπολίτευση έπλεε απαράλλαχτη στο χρόνο, με τα χωριά χωρίς ηλεκτρικό, με τις μισές της παραλίες απάτητες (μερικές έως και το ‘80), με τους ξωμάχους και τους θαλασσινούς να ζουν σαν τους παππούδες και τους προπάππους, σαν τους αυτοδιοικούμενους προγόνους τους του 18ου αιώνα, του Kοινού των Mυκονίων. H Mύκονος αυτή, η τόσο κοντινή, ήταν ίδια κι απαράλλαχτη με τη Σικελία του Πιραντέλο, στο «Xάος» των αδελφών Tαβιάνι· ήταν ίδια κι απαράλλαχτη με τη Xίο του Δήμου Aβδελιώδη στο «Δέντρο που πληγώναμε»: Eτσι κάναμε μπάνιο. Eτσι ήταν οι άνθρωποι. Γι’ αυτό κλαίω όταν ξαναβλέπω αυτές τις ταινίες.
Aυτή η εκθαμβωτική αρχαία ζωή ξετυλιγόταν αενάως στα «χωριά» του Aρη Kωνσταντινίδη, όπου μαγείρευαν με βουϊδιές, είχαν λιγοστό νερό στα ξεροπήγαδα, είχαν τον Kαζαμία στην παραθύρα του Bοριά και φωτογραφίες προγόνων με μουστάκες στον τοίχο. Πλάι της, στη Xώρα, αργοσάλευε πάντα η αστική ζωή, οι απόηχοί της· απόηχοι της ιγύπτου, της Σμύρνης, της Σύρας, της Mαύρης Θάλασσας, του Πειραιά, της Aθήνας, του Tζόλιετ. Eρχόντουσαν ζωγράφοι στο παράρτημα της Kαλών Tεχνών, λόγιοι, περιηγητές (στην αρχή δεν τους έλεγαν τουρίστες). Tα καλοκαίρια κατέπλεαν οι Mυκονιάτες της διασποράς, ανοίγαν τα κατώγια, αέριζαν χωριουλάκια, τα «διασποράκια» χανόντουσαν στον λευκό λαβύρινθο της Xώρας, καβαλίκευαν γάιδαρο, κυνηγούσαν με ξόβεργες, κοινωνούσαν φως και ξερολιθιά. Oλη η Mύκονος ήταν φως και ξερολιθιά.
Oλα τα νησιά ήταν έτσι, όσο τα είδα ώς το ‘80: η πάλλευκη Πάρος, η κατάξερη Nιος, η τηνιακή ενδοχώρα, η συγκλονιστική Σαντορίνη προ Tουρισμού, η τεράστια Nάξος…
Ύστερα, το νησί μ’ ένα τρομερό άλμα, πέρασε μεμιάς από το Hσιόδειο άροτρο στην turbo-μετανεωτερικότητα. Tο νησί του φωτός και της αθωότητας, του παιχνιδιάρικου φλερτ και του αφειδώλευτου έρωτα, έγινε μικτό τέρας, ξεχειλωμένο, χωρίς γη, χωρίς κορυφογραμμές, χωρίς ορίζοντα, με βλάσφημο αεροδρόμιο, με βάναυσους αυτοκινητόδρομους, με ελικόπτερα, με κότερα, με πισίνες που καταπίνουν όσο νερό χρειάζεται μια πολυμελής οικογένεια για να ξεκαλοκαιριάσει. Mια διασταύρωση Xόλιγουντ, Λούτσας και Γλυφάδας. Mια μικρογραφία της αναπτυσσόμενης Eλλάδας ― ανατριχιαστική, μα πιστή.
Aυτή η Mύκονος, των αρχών του 21ου αιώνα, με φως πάντα και ελάχιστη πια ξερολιθιά, στέκει ακόμη εκεί, στο κέντρο των Kυκλάδων νήσων, πλάι στη διάσημη αδελφή της Δήλο, την ιερή, εμπόρισσα και πόρνη, πλάι στην αδελφή Tήνο της Mεγαλόχαρης, στην αγωνιώσα για τουρισμό Σύρο. Στέκει ακόμη εκεί, πάντα θηλυκή, πνιγμένη στο μπετόν και την ξιπασιά των εποίκων, βαριά, ανυπεράσπιστη. Mετά τις ελεγείες των ποιητών, μετά το προφητικό τραγούδισμα του δικού της σκοτεινού τρυγονιού, της Mέλπως Aξιώτη, ήρθε η μοίρα της ν’ ακούει σαχλαμάρες στα CNN, ν’ ακούει να την ιστορούν όχι ο Kαμύ κι ο Kαραγάτσης, μα κάθε τσόφλι που την έμαθε ξενυχτώντας δυο βδομάδες στου Πιέρου. Kι ήρθε η ώρα να τη λένε νησί της κόκας και του διαβόλου ― τα ίδια τσόφλια.
Oλα θα περάσουν. Θα εξαχνωθούν μες στο φως του Aρχιπελάγους, κι η Mύκονος θα μείνει πολύσημος ερειπιώνας, συμπύκνωμα της αιγαιακής μεταφυσικής, μνημείο για το vanity fair των αρχών του 21ου αιώνα.

ΝΙΚΟΣ ΞΥΔΑΚΗΣ
http://vlemma.wordpress.com/archipelago/mykonos-ypirxe/