ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ Ν.ΑΙΓΑΙΟΥ Στο 20,2% η ανεργία στο Νότιο Αιγαίο

“Σε μια εποχή κατάρρευσης της οικονομίας και έκρηξης της ανεργίας περιμέναμε να ακούσουμε από την Υπουργό Εργασίας αλλά και από την Περιφέρεια ένα σχέδιο που να συνδέει την απασχόληση με ενεργητικές πολιτικές και μάλιστα σε οικονομικούς τομείς που μπορούν να επιβιώσουν και να προσφέρουν λύσεις για "διατηρήσιμη” απασχόληση. Η Υπουργός Εργασίας μάς παρουσίασε στην πραγματικότητα ένα σχέδιο για “καφέ της παρηγοριάς”, επιβεβαιώνοντας την έλλειψη στρατηγικής που υπάρχει σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο για τη δημιουργία βιώσιμων – διατηρήσιμων θέσεων απασχόλησης. Επιβεβαιώθηκε, η απουσία μιας συνεκτικής οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής πολιτικής που να προσφέρει διέξοδο από την πολλαπλή κρίση στην οποία βυθιζόμαστε”. Αυτά τόνισε στην ομιλία του στο Περιφερειακό Συμβούλιο Ν. Αιγαίου που πραγματοποιήθηκε στη Ρόδο την Πέμπτη 28/4/2011, ο Νίκος Χρυσόγελος, Περιφερειακός Σύμβουλος με τον ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΑΝΕΜΟ, Γραμματέας του Περιφερειακού Συμβουλίου Ν. Αιγαίου μετά την παρουσίαση από την Υπουργό Εργασίας του Τοπικού Συμφώνου Απασχόλησης για το Ν. Αιγαίο και άλλων προγραμμάτων για την ανεργία.

“Η αύξηση της ανεργίας είναι ραγδαία και για πρώτη φορά μεταπολιτευτικά η χώρα φτάνει σε ποσοστά της τάξης του 15% που αντιστοιχούν σε επίπεδα ανεργίας που υπήρχαν τη δεκαετία του ’60. Ή έκρηξη της ανεργίας είναι άμεσο αποτέλεσμα της κρίσης και της αποτυχίας της οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής, που έχουν άμεσες συνέπειες πλέον και στην κοινωνία. Εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας τα τρία τελευταία χρόνια έχουν χαθεί, οδηγώντας την κοινωνία και τους πολίτες σε απόγνωση. Σε σχέση με το 2008, οι άνεργοι είναι  περισσότεροι κατά 350.000. Πάνω από 1 στους 3 νέους δεν έχει δουλειά. Από τους 714.675 εγγεγραμμένους στα μητρώα του ΟΑΕΔ ανέργους κατά το μήνα Μάρτιο,  μόνο ποσοστό 42,8%, δηλαδή 305.952 άνεργοι, είναι επιδοτούμενοι.

Ιδιαίτερα ανησυχητικά είναι τα στοιχεία για την ανεργία και στο Νότιο Αιγαίο, που καταλαμβάνει πλέον την δεύτερη υψηλότερη θέση, με την ανεργία να έχει εκτιναχθεί από το 11,8% το 2006 και το 15,3% τον Ιανουάριο 2010, στο 20,2% τον Ιανουάριο 2011. Ωστόσο, εκτός από τους ποσοτικούς δείκτες  η σημερινή ανεργία είναι ποιοτικά διαφορετική από την ανεργία πριν το 2008. Η κατάσταση στο Ν. Αιγαίο φαίνεται να είναι ακόμα χειρότερη, κυρίως για τους νέους ανθρώπους που σε μεγάλο ποσοστό, ίσως και 40%, αδυνατούν να βρουν δουλειά, καθώς και για άτομα με ειδικές ανάγκες ή ικανότητες. Άλλοι εργάζονται ευκαιριακά και δεν καταγράφονται ως άνεργοι. Πολλοί απασχολούμενοι κυρίως στον τουριστικό τομέα σε νησιά τους καλοκαιρινούς μήνες εγγράφονται ως άνεργοι τους υπόλοιπους μήνες στον ΟΑΕΔ των περιοχών κατοικίας τους και φυσικά στους καταλόγους ανεργίας του ΟΑΕΔ δεν εμφανίζονται οι χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις που έχουν κλείσει μέχρι σήμερα. Εκατοντάδες εργατοϋπάλληλοι παρά το γεγονός ότι εργάστηκαν κάποιους μήνες δεν έχουν αποπληρωθεί ακόμα. Επίσης, νέοι επιστήμονες από τα νησιά που αδυνατούν να βρουν εργασία παραμένουν στις μεγάλες πόλεις και άρα δεν εγγράφονται στους καταλόγους του ΟΑΕΔ στην περιφέρεια Ν. Αιγαίου. Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι οι εγγεγραμμένοι στον ΟΑΕΔ άνεργοι είναι μέρος του συνόλου των πραγματικά ανέργων, με δεδομένο ότι πολλοί δεν δικαιούνται επιδομάτων και άρα δεν εγγράφονται στον ΟΑΕΔ είτε είναι ημι-απασχολούμενοι και νέοι ελεύθεροι επαγγελματίες με χαμηλά εισοδήματα τις περισσότερες φορές.  Πέρα από τους επίσημους αριθμούς η ανεργία και η φτώχια είναι φανερή πλέον σε σημαντικά τμήματα του πληθυσμού των νησιών και ας δείχνουν τα στατιστικά στοιχεία ότι η περιφέρεια Ν. Αιγαίου είναι από τις πιο πλούσιες με μέσο κατά κεφαλή εισόδημα 25.000 ευρώ.

Το πρόγραμμα για «Κοινωφελή Εργασία» που ανακοίνωσε και εδώ η κυρία Υπουργός προβλέπει 55.000 θέσεις 5μηνης απασχόλησης με αμοιβή μηνιαίως 625 €. Ακόμα και αν η πολιτική της κυβέρνησης και του υπουργείου εργασίας πετύχει τους στόχους που έχει θέσει, 55.000 άνεργοι θα εργαστούν απλώς για ένα πεντάμηνο λαμβάνοντας μια αμοιβή συνολικά 3.125 € έκαστος. Δηλαδή, ουσιαστικά τα χρήματα που θα έπαιρνε ένας άνεργος σε περίπου 7 μήνες ως επίδομα ανεργίας, θα τα λαμβάνει τώρα εργαζόμενος για 5 μήνες!!!

Δεν είναι αλήθεια ότι το πρόγραμμα που εξαγγέλθηκε είναι η εναλλακτική λύση στην σημερινή ζοφερή πραγματικότητα. Ο τρόπος που αντιλαμβάνεται το Υπουργείο Εργασίας την κοινωφελή εργασία δεν έχει σε τίποτα να κάνει με ότι σημαίνουν οι κοινωνικές επιχειρήσεις και η κοινωνική οικονομία σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η χώρα μας θα έπρεπε να ρίξει πραγματικά βάρος, με αφορμή αυτή τη βαθιά κρίση που βιώνουμε, στην ενδυνάμωση του κοινωνικού τομέα και των κοινωνικών επιχειρήσεων, κάτι που μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη κοινωνικών και περιβαλλοντικών στόχων, όπως έχει δείξει η εμπειρία από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, μέσα από βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες και να δημιουργήσει χιλιάδες κοινωνικά αποτελεσματικές θέσεις εργασίας.

Όπως πάει να εφαρμοστεί το πρόγραμμα «Κοινωφελής Εργασία» στη χώρα μας, θα συνδέσει την έννοια κοινωνική οικονομία με μια αντίληψη επιδόματος χαμηλού κόστους  εργαζομένων για ένα μάλιστα πεντάμηνο (ισόποσου με το επίδομα ανεργίας ενός 7μήνου). Δυστυχώς, φαίνεται ότι το Υπουργείο Εργασίας έχει πλήρη άγνοια για τις προϋποθέσεις και τους όρους ανάπτυξης της κοινωνικής οικονομίας και των κοινωνικών επιχειρήσεων. Το να πλακοστρώνεις ένα χώρο ή να φτιάχνεις ένας στέγαστρο (παραδείγματα που χρησιμοποίησε η Υπουργός) εμπλέκοντας άνεργους που αμείβονται για την εργασία αυτή με ποσά της τάξης των 625 Ευρώ δεν είναι πολιτική που αντιμετωπίζει το πρόβλημα της ανεργίας. Είναι ένα ημίμετρο για να απορροφηθεί στατιστικά ένα κομμάτι της ανεργίας, παρουσιάζοντας μείωση του ρυθμού αύξησης της ανεργίας.

Στην Γερμανία ή σε άλλες χώρες, η απασχόληση των ανέργων σε κοινωνικές επιχειρήσεις ή γενικότερα σε κοινωφελή εργασία γίνεται για χρονικό διάστημα (συνήθως 2 χρόνια) και με όρους (παροχή εκπαίδευσης παράλληλα με την εργασία στην πράξη, συμβουλευτική υποστήριξη κ.ά.) έτσι ώστε πράγματι ο άνεργος να μπορέσει να σταθεί στα πόδια του και να εργαστεί είτε στον φορέα που τον απασχολεί προσωρινά ή σε ανάλογο φορέα είτε μέσα από τη δημιουργία ατομικής ή κοινωνικής επιχείρησης. Ποιος, όμως, πιστεύει ότι ένας άνεργος θα είναι σε θέση για κάτι τέτοιο μετά από απασχόληση μόλις 5 μηνών και χωρίς κάποιες άλλες συνοδευτικές δράσεις κατά τη διάρκεια του 5μήνου και μετά από αυτό; Τι είδους δεξιότητες μπορεί κανείς να αποκτήσει εργαζόμενος για 5 μήνες σε εργασίες που απ’ ό,τι φαίνεται θα είναι χειρωνακτικές, σύμφωνα και με τα παραδείγματα που έδωσε η υπουργός, καθαρισμός παραλιών κλπ. Ακόμα όμως και τέτοιες εργασίες θα μπορούσαν να συνοδευτούν από μια συγκεκριμένη εξειδίκευση και απόκτηση δεξιοτήτων, παραδείγματος χάριν επεξεργασία πέτρας και κατασκευή παραδοσιακών πετρόκτιστων κτισμάτων ή παραδοσιακών κεραμικών σκεπών κλπ. Όχι όμως σε πέντε μήνες και όχι με απλή εργασία. Και φυσικά ελλοχεύει ο κίνδυνος να αντικατασταθεί η κανονικά αμειβόμενη εργασία με υποαμειβόμενη παραβιάζοντας και τα στοιχειώδη εργασιακά δικαιώματα για τις αντίστοιχες θέσεις.

Από τη συζήτηση μέχρι τώρα στο Περιφερειακό Συμβούλιο, διαπιστώνουμε δυστυχώς, ότι η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου δεν έχει τουλάχιστον μέχρι σήμερα ένα σχέδιο για το θέμα της ανεργίας, αν και από την υπουργό Εργασίας ακούσαμε σήμερα ότι πρέπει να συντονιστούν φορείς στο Ν. Αιγαίο για να υποβάλλουν μέσα σε 1,5 μήνα από κοινού 15-20 προγράμματα στο Ν. Αιγαίο. Προϋπόθεση βέβαια είναι οι αιτούντες να αποκτήσουν διαχειριστική επάρκεια στο διάστημα αυτό από τις κεντρικές υπηρεσίες του Υπουργείου Εργασίας

Θα σπαταληθούν, φοβόμαστε, πόροι χωρίς να υπάρξει αποτέλεσμα στο ζητούμενο, που είναι η δημιουργία βιώσιμων θέσεων εργασίας μέσα από ενεργοποίηση της κοινωνίας και των κοινωνικών φορέων.  Ελπίζουμε να διαψευστούν οι φόβοι μας και να υπάρξουν μηχανισμοί ελέγχου και αξιολόγησης και οι ελάχιστοι πόροι που θα διατεθούν να μην σπαταληθούν κι αυτοί σε πελατειακές σχέσεις και εξυπηρετήσεις, όπως έχει γίνει στο παρελθόν με πολλαπλάσια ποσά. Οι πολίτες και ιδιαίτερα οι νέοι πρέπει να απαιτήσουν να μπει ένα τέλος σε αυτές τις εξευτελιστικές διαδικασίες. Επίσης, θα πρέπει να παρακολουθείται συνεχώς ο τρόπος εφαρμογής αυτών των ανεπαρκέστατων προγραμμάτων, ώστε να μην χρησιμοποιηθούν με τρόπο που θα οδηγούσε σε αντικατάσταση κανονικών θέσεων εργασίας με 5μηνίτες χαμηλά αμειβόμενους, γιατί κάτι τέτοιο θα οδηγούσε με την στήριξη μάλιστα προγραμμάτων συγκράτησης της ανεργίας σε απώλεια κι άλλων θέσεων εργασίας.

Είναι, όμως ανησυχητικό ότι, όπως φαίνεται, η Περιφέρεια και οι Δήμοι (ελπίζουμε να διαψευστούμε από κάποιους Δήμους) δεν είναι έτοιμοι να αναλάβουν έναν σημαντικό ρόλο στην πράσινη μεταρρύθμιση της οικονομίας και στη δημιουργία δομών κοινωνικής αλληλεγγύης – παρά την ευκολία με την οποία χρησιμοποιούν σήμερα μια νέα ορολογία – ρόλος και δομές που είναι απαραίτητες για την κάλυψη του τεράστιου κενού που δημιουργεί η κατάρρευση του όποιου συστήματος κοινωνικής πρόνοιας υπήρχε στη χώρα, στην σημερινή εποχή βαθιάς οικονομικής, δημοσιονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής κρίσης.

Στην παρουσίαση του προγράμματος «Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης», η κυρία Υπουργός τόνισε ότι «θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας ενταγμένες σε έναν ολοκληρωμένο αναπτυξιακό σχεδιασμό για κάθε Περιφέρεια, ο οποίος αξιοποιεί τα συγκριτικά πλεονεκτήματα, το ανθρώπινο δυναμικό και τους διαθέσιμους πόρους κάθε περιοχής σε δυναμικούς κλάδους και προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας». Τέτοια συζήτηση, πάντως, δεν έχει γίνει στο Περιφερειακό Συμβούλιο, αν και θα έπρεπε να είναι το κυρίαρχο αυτούς τους 4 μήνες, ώστε να πεισθούμε ότι η Περιφέρεια ξέρει που πηγαίνει και πράγματι υπάρχει ένα σχέδιο για την αντιμετώπιση της πολύπλευρης κρίσης που, όπως είχαμε επισημάνει εγκαίρως, πλήττει και την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου, με άλλες ίσως αιχμές και εντάσεις και με άλλα ποιοτικά χαρακτηριστικά σε σχέση με τις υπόλοιπες περιφέρειες της χώρας.

Το πολιτικό σύστημα και κυρίως τα δυο κόμματα εξουσίας απέτυχαν πλήρως. Οδήγησαν με μεγάλη ανευθυνότητα τη χώρα στη χρεοκοπία και δεν στάθηκαν ικανά να διαχειριστούν στοιχειωδώς την κρίση. Η οργή της κοινωνίας είναι κατανοητή. Χρειάζεται, όμως, να διαμορφωθεί μέσα από την κοινωνία μια εναλλακτική πρόταση που θα προσφέρει διέξοδο από την κρίση. Ως ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ Ν. Αιγαίου:

- Καταθέτουμε προτάσεις για ενεργή πολιτική δημιουργίας πολύ περισσότερων θέσεων εργασίας – σε σχέση με αυτές που σήμερα χάνονται- αλλά σε τομείς της οικονομίας που είναι κοινωνικά και περιβαλλοντικά αναγκαίες και μακροχρόνια βιώσιμες. Μια  προοπτική διεξόδου από την κρίση μπορεί να προκύψει μόνο αν αυτές οι νέες θέσεις εργασίας εστιάσουν γύρω από την πράσινη καινοτομία με σεβασμό στη φέρουσα ικανότητα των ευαίσθητων νησιωτικών οικοσυστημάτων. Τομείς, όπως, η εξοικονόμηση ενέργειας και νερού, η ανάπτυξη, κατασκευή και εγκατάσταση συστημάτων Ανανεώσιμης Ενέργειας με πρωτοβουλία και προς όφελος των τοπικών κοινωνιών, η επαναχρησιμοποίηση-ανακύκλωση και κομποστοποίηση απορριμμάτων, η βιολογική γεωργία, ο αγρο- και οικο-τουρισμός μπορούν να αποτελέσουν ένα ρεαλιστικό πέταγμα προς τα εμπρός για τα νησιά του Ν. Αιγαίου. Αυτοί οι τομείς, όμως, δεν μπορούν να αναπτυχθούν με 5μηνη εργασία ανθρώπων που θα περνάνε για λίγο από μια θέση για να πάρουν ένα μικρό επίδομα. Απαιτούν συνεκτικές και καλά σχεδιασμένες πολιτικές σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο και πλήρη εφαρμογή διαφορετικών εργαλείων υποστήριξης, από παραδοσιακά όπως τα φορολογικά κίνητρα και τα ευρωπαϊκά προγράμματα μέχρι νέα εργαλεία όπως “πράσινα ομόλογα με πρωτοβουλία της Περιφέρειας και τοπικών φορέων”, δημιουργία νέων -εναλλακτικών προς τις μεγάλες τράπεζες – μέσων χρηματοδότησης και συμβουλευτικών υποδομών για πράσινες καινοτομίες στην περιοχή του Ν. Αιγαίου. Πολλές θέσεις εργασίας – διετούς διάρκειας και όχι στη βάση αυτών που προβλέπονται από τα προγράμματα του Υπουργείου Εργασίας – θα πρέπει να στηρίξουν τις νέες δομές και τον νέο τρόπο οργάνωσης της κοινωνίας και της αυτοδιοίκησης την εποχή της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης.  

- Θα είμαστε ενεργοί στην προσπάθεια να μην σπαταληθούν – όπως έγινε στο παρελθόν με πολύ περισσότερα χρήματα - τα ανεπαρκή χρήματα που θα διατεθούν ως “καφές της παρηγοριάς” για τους ανέργους, όσο και κυρίως για να γίνουν αλλαγές στην οικονομική και κοινωνική πολιτική που θα οδηγήσουν σε βιώσιμες και διατηρήσιμες θέσεις εργασίας.

- Θα βρισκόμαστε σε επαγρύπνηση και καλούμε σε συνεργασία τους κοινωνικούς κι επαγγελματικούς φορείς για να δημιουργήσουμε μια ασπίδα προστασίας ενάντια σε όποια απόπειρα να χρησιμοποιηθούν τα ελάχιστα αυτά χρήματα, που προέρχονται από ευρωπαϊκούς πόρους και τις συνδρομές των εργαζομένων, ως μέσο εξαγοράς συνειδήσεων, για τη διατήρηση πελατειακών σχέσεων. Πρέπει να τελειώνουμε με αυτή την αθλιότητα, είναι υποχρέωση των θεσμικών φορέων να διαμορφώνουν πολιτικές και συνθήκες που δημιουργούν θέσεις εργασίας με ισότιμους και αξιοκρατικούς όρους πρόσβασης όλων σε αυτές. Πρέπει να εμποδίσουμε όσους προσπαθήσουν να διαχειριστούν λεφτά που δεν είναι δικά τους για να ξανα-παραπλανήσουν τους πολίτες, να τους εξαναγκάζουν “να φιλάνε κατουρημένες ποδιές” για να βρουν μια ψευτο-απασχόληση 5 μηνών με αμοιβή 3.125 Ευρω συνολικά!

Είμαστε πεισμένοι ότι αν κινητοποιηθούν οι νησιωτικές κοινωνίες και το υπάρχον ανθρώπινο δυναμικό, από την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου θα μπορούσε να ξεκινήσει μια νέα πολιτική που θα προσφέρει πρόταση διεξόδου και για την πολύπλευρη κρίση σε επίπεδο χώρας και θα διαμορφωθεί ένα πράσινο μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης, μια σύγχρονη πρόταση κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής, μια οικονομία κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνη, μια κοινωνία δημιουργικής απασχόλησης χωρίς ανέργους και κοινωνικά αποκλεισμένους. 

Επαναφέρουμε άμεσα την πρόταση του ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΕΜΟΥ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ για τη δημιουργία στο πλαίσιο του Περιφερειακού Συμβουλίου δυο άλλων επιτροπών, όπως προβλέπει ο νόμος, μία από τις οποίες θα πρέπει να είναι μια Επιτροπή Κοινωνικής Συνοχής και Αλληλεγγύης, που θα έχει ως πρώτο καθήκον της να προετοιμάσει ένα σχέδιο στρατηγικής της περιφέρειας για την απασχόληση και την κοινωνική αλληλεγγύη την εποχή της κρίσης, ώστε πράγματι καταρχήν οι πόροι που θα διατεθούν από τα «Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης» και την «κοινωφελή εργασία» να πιάσουν τόπο και να μην σπαταληθούν και παράλληλα να προωθηθούν μια ουσιαστική και όχι επιφανειακή κι αναποτελεσματική πολιτική για τη δημιουργία διατηρήσιμων θέσεων απασχόλησης.