Τουριστική ανάπτυξη και μνημόνια δεν ταιριάζουν

του Παύλου Χρυσαφίδη

 

 

Το πλήρες κείμενο της εισήγησης  για την «Στρατηγική της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου για τον Τουρισμό”(Ρόδος,15/12/12)

 

Kατ΄ αρχάς, ωραίο το βιντεάκι με το brand name, όμως η πρώτη σκέψη που μου ήρθε στο μυαλό είναι ότι λείπει η λέξη Ελλάδα. Brandname χωρίς τη λέξη Ελλάδα, τουλάχιστον στο εξωτερικό, νομίζω ότι δεν νοείται.
Τώρα όσο αφορά το κείμενο του στρατηγικού σχεδίου, ομολογουμένως κάποιος που θα δει τη δουλειά που έγινε, σίγουρα θα εντυπωσιασθεί αν μη τι άλλο από το μέγεθος του κειμένου, αλλά και όσα γράφει θα τα διαβάσει με ενδιαφέρον.

 

Ας δούμε όμως λιγάκι το Στρατηγικό Σχέδιο:

Αναφέρονται συνεχώς οι όροι «αγορά», «όροι αγοράς», «ανταγωνιστικότητα», «εκσυγχρονισμός του τουριστικού προϊόντος», «ισχυρό brand name».

Δηλαδή τι προσδοκούμε? μια ανάπτυξη σε όρους αγοράς;  Δηλαδή ξενοδοχεία all inclusive, με πισίνες και γήπεδα γκολφ (σε περιοχές χωρίς νερό). Αυτή είναι η αειφόρος ανάπτυξη; Οι αγορές δεν συμβαδίζουν με την αειφορία και την ήπια ανάπτυξη.

 

Λέτε για ανταγωνιστικότητα. Άραγε πώς την εννοείτε; Προφανώς με χαμηλά αμειβόμενους εργαζόμενους χωρίς εργασιακά δικαιώματα! Τι εννοούμε όταν λέμε φθηνές υπηρεσίες; Γιατί γίνεται αναφορά στον όρο «πελάτες»; Θέλουμε πελάτες ή επισκέπτες; Έχει διαφορά ως προς την φιλοσοφία, τη σκέψη και τις ενέργειές μας.

Οι σχέσεις πελάτη-προμηθευτή δεν συνάδουν με το πνεύμα και την ιδέα της φιλοξενίας ή ακόμα και του ξένιου Δία που τόσο πολύ ο κ.Δένδιας  προσέβαλε και κακοποίησε.
Προϊδεάζει, αγαπητοί συνάδελφοι, για σχέσεις εκμετάλλευσης και όχι για ισχυρές σχέσεις αμοιβαίας εμπιστοσύνης που θα έπρεπε να είναι το ζητούμενο. Ο καλός νοούμενος επαγγελματισμός δεν σημαίνει ότι χάνεται η ανθρώπινη επαφή και επικοινωνία, που είναι αιώνες τώρα το συγκριτικό μας πλεονέκτημα.

 

Γίνεται αναφορά σε δημόσιες σχέσεις που θα χτίσουν το brand name του Αιγαίου. Οι δημόσιες σχέσεις θα είναι προσωπικές; ή θα δημιουργηθεί μια μόνιμη δομή για να υπάρχει και συνέχεια μετά την αλλαγή αυτής της Περιφερειακής Αρχής;
Ναι, αναφέρεται η σύσταση Περιφερειακού Συμβουλίου Τουρισμού και επιστημονικής ομάδας προβληματισμού. Ορθά. Θα το «στήσετε» έτσι που να λειτουργεί και μετά από εσάς; Θα υπάρξει συνέχεια…;

 

Δεν γίνεται καμία αναφορά σε συνέργειες με την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα, μολονότι στο επόμενο προς συζήτηση θέμα «το καλάθι της ΠΝΑ» γίνεται εκτεταμένη αναφορά. Δεν συνεργάστηκαν οι δύο αντιπεριφερειάρχες σε ένα κοινό στόχο;

 

Γράφετε για επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου αλλά αυτό είναι η μόνιμη επωδός όλων των αναφορών για τον τουρισμό τουλάχιστον τα τελευταία 15 χρόνια, χωρίς κανένα αποτέλεσμα.
Μέχρι και πανάκριβες συναυλίες πραγματοποιήθηκαν, επί της προηγούμενης αυτοκρατορίας -του κ.Κόκκινου εννοώ- εκτός σεζόν, για την επιμήκυνση όπως είχε ειπωθεί τότε, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Το μόνο που έγινε ήταν να δοθούν περίπου 200.000 ευρώ! Μετρήθηκαν ποτέ τα αποτελέσματα των παρεμβάσεων που έγιναν μέχρι σήμερα; Υπήρξε επανατροφοδότηση της πληροφορίας;

Συνάδελφοι, θα στηθεί για άλλη μια φορά ακόμα ένα τουριστικό portal. Τι έγινε το dreamislands του κ. Κόκκινου; Πόσο στοίχισε; Από όσα γνωρίζουμε, γιατί δεν μας δώσανε ποτέ τα ακριβή στοιχεία, κόστισε όσα θα κόστιζε να κατασκευάζαμε το google! Πόσο λειτούργησε; Τι επισκεψιμότητα είχε; Πόσο συνέβαλε, αν συνέβαλε, στην τουριστική «ανάπτυξη»; Μήπως ήταν απλά προμήθειες;

Θα γίνουν και πάλι εκδόσεις, θα παραγγελθούν ντοκυμαντέρ, θα παραγγελθεί φωτογραφικό και άλλο οπτικοακουστικό υλικό θα γίνουν καταχωρίσεις σε έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ, συμμετοχή σε εκθέσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό!
Μα τα ίδια δεν έγιναν και επί Κόκκινου; Πού πήγαν τα λεφτά; Αξιολογήθηκαν ποτέ οι δράσεις αυτές; Ποια τα αποτελέσματα; Δώστε μας τις πληροφορίες είναι υποχρέωσή σας.
Γιατί θα παραχθεί νέο οπτικοακουστικό υλικό; Ήρθατε ή θα έρθετε σε επαφή με φορείς και υπηρεσίες που έχουν παράξει ανάλογο υλικό και ανήκει στο δημόσιο; Πού έγκειται άραγε το καθήκον σας να προστατέψετε το δημόσιο χρήμα;

 

Δυστυχώς αυτή η ασυνέχεια της Περιφερειακής Αρχής, που συμβαδίζει με την ασυνέχεια και της κεντρικής διοίκησης, όπου κάθε Αρχή όταν εκλέγεται θεωρεί ότι αυτή μόνη της θα παράξει έργο, χωρίς να αξιολογεί και να διδάσκεται από τις παρελθούσες δράσεις και ενέργειες, πρέπει να σταματήσει.
Δεν σας εμπιστευόμαστε. Θέλουμε όλα να γίνονται με διαφάνεια. Σας προκαλούμε και σας προσκαλούμε να δημιουργήσετε μια διαπαραταξιακή επιτροπή που θα ελέγχει τις αναθέσεις και τους αναδόχους του προγράμματος αυτού. Δεν μπορούμε να ανεχθούμε άλλο οποιαδήποτε υπόνοια για κατασπατάληση των πόρων. Επιτέλους, αν είναι να εγκριθεί σήμερα αυτό το σχέδιο, ας γίνει με όρους πλήρους διαφάνειας. Όλα στο φώς. 

 

Μιλάτε για think tank. Καλώς. Να αξιοποιηθεί το υφιστάμενο επιστημονικό δυναμικό της Περιφέρειας και όχι μόνο. Να αξιοποιηθεί ο κοιμώμενος γίγαντας, το δημόσιο, που μονίμως το απαξιώνετε, μειώνοντας τις οργανικές θέσεις για να κάνετε αναθέσεις σε ιδιωτικές εταιρείες ή εταιρείες ιδιωτικοοικονομικών συμφερόντων για να προσλαμβάνετε προσωπικό και να κάνετε μικροπολιτική.

 

Μιλάτε για τοπικά σύμφωνα απασχόλησης για την ενίσχυση της απασχόλησης. Έχουν ξαναγίνει. Ποια τα αποτελέσματα; Ή μήπως είναι μια χρυσή ευκαιρία να επιδοτήσετε στους επίδοξους ξένους «επενδυτές» την ήδη με εξαθλιωτικούς όρους υπάρχουσα απασχόληση;

 

Μιλάτε για ιατρικό τουρισμό. Μονάδες αποθεραπείας επισκεπτών. Φανταζόμαστε σε ιδιωτικά νοσοκομεία ή κλινικές που θα δημιουργηθούν για το σκοπό αυτό. Θα έχουμε δηλαδή το εξής παράδοξο. Οι ντόπιοι δεν θα έχουν περίθαλψη, δεν θα έχουν νοσοκομεία, ούτε καν πρωτοβάθμια περίθαλψη αλλά θα φιλοξενούν επισκέπτες για  αποθεραπεία σε ιδιωτικές μονάδες, μάλλον υψηλών προδιαγραφών!!

 

Η τουριστική ανάπτυξη προϋποθέτει:

Πολίτες που να μένουν στον τόπο τους.

Πολίτες που να ευημερούν, να έχουν νοσοκομεία, σχολεία, συγκοινωνίες, τα στοιχειώδη δηλαδή, να αμείβονται με αξιοπρέπεια, για να παρέχουν υψηλού επιπέδου υπηρεσίες. Στην εποχή του μνημονίου, αυτό ακούγεται ως σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Στην εποχή του μνημονίου δεν μπορεί να επέλθει καμία ανάπτυξη με όρους υποτέλειας για τους πολίτες, όσες εκδόσεις και αν κάνετε, όσα portal και να δημιουργήσετε, όσα χρήματα και να δώσετε. Χρειάζεται άλλη πολιτική και από την κεντρική εξουσία και από την τοπική αυτοδιοίκηση.

Απαιτούνται απλά πράγματα:

• Προστασία του πολύτιμου φυσικού μας πλούτου

• Αξιοπρεπή ζωή των μονίμων κατοίκων

• Συγκοινωνίες που να μην επαφίενται στην καλή διάθεση των εφοπλιστών να τις

παρέχουν

• Αξιόπιστα δρομολόγια πλοίων και ενδοπεριφερειακή διασύνδεση, γιατί ποιόν θα προσελκύσετε, όταν δεν θα μπορεί να κάνει έναν απλό προγραμματισμό του ταξιδιού του!

 

Άλλωστε τα λέτε και εσείς στο σχέδιο που μας παρουσιάζετε και είναι και ένα από τα θετικά της παρουσίασης:

Αναφέρεστε λοιπόν (σελίδες 24, 25) στο «έλλειμμα υποδομών παρά τα 3 κοινοτικά πλαίσια στήριξης» (5 είναι αλλά δεν πειράζει), εντοπίζετε «προβλήματα στα ακτοπλοϊκά δρομολόγια, στις λιμενικές εγκαταστάσεις, στις χερσαίες μεταφορές και στο ελλιπές οδικό δίκτυο, στην υγειονομική περίθαλψη και στην απουσία γιατρών ειδικοτήτων, στα ενδοπεριφερειακά δρομολόγια», εσείς τα λέτε, αλλά όταν τα φωνάζαμε εμείς σας εκνευρίζαμε… ευτυχώς τώρα το παραδέχεστε! Αλλά ποιος κυβερνά αυτόν τον τόπο, αν όχι οι δικές σας παρατάξεις, άλλοτε ως διορισμένοι και άλλοτε ως αιρετοί!

Τουριστική ανάπτυξη και μνημόνια δεν ταιριάζουν, ούτε οι υποσχέσεις των ξένων για στήριξη που επιζητείτε εναγωνίως ταξιδεύοντας στις Βρυξέλλες, θα φέρουν αποτέλεσμα! Χρειάζεται αλλαγή πολιτικής γιατί διαφορετικά θα προσελκύσετε επισκέπτες σε ένα καλοκαιρινό …. σκηνικό και όχι σε μια βιώσιμη περιοχή.

Συνάδελφοι, μέσα σε ένα υφεσιακό πλαίσιο που έχει εξαπλωθεί σε όλη την Ευρώπη αλλά κυρίως στην Ελλάδα και αγγίζει και την περιοχή μας, είναι κοινή παραδοχή όλων ότι το οικονομικό μοντέλο ανάπτυξης της περιοχής οφείλει να σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε με όχημα τον τουρισμό να αναπτυχθούν και άλλοι τομείς της τοπικής οικονομίας και ιδιαίτερα αυτοί του πρωτογενούς τομέα και της μεταποίησης. Οφείλουμε ως Περιφέρεια να σχεδιάσουμε ένα βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης που μειώνει το ρίσκο από την υπερβολική ανάπτυξη του τουρισμού σε σύγκριση με τους άλλους τομείς της οικονομίας. Από την άλλη πρέπει να προσδιορίσουμε ότι η κερδοφορία του τουρισμού δεν μπορεί να μετατρέπεται σε παχυλές καταθέσεις σε φορολογικούς παραδείσους, αλλά θα κατανέμεται στους εργαζόμενους και τους επιχειρηματίες της περιοχής. Δεν είναι δυνατόν σε αυτές τις συνθήκες να υπάρχουν πάνω από 60 ξενοδοχεία μόνο στη Ρόδο που δεν έχουν αποπληρώσει τους ξενοδοχοϋπαλλήλους. Επίσης η ανάπτυξη του all-inclusive και ουσιαστικά η καθιέρωσή του ως του κυρίαρχου τουριστικού μοντέλου, έχει στερήσει από την αγορά πολύτιμους πόρους. Για να περιοριστεί αυτό το μαζικό μοντέλο τουρισμού και να στραφούμε σε ποιοτικότερο και περισσότερο προσοδοφόρο αλλά και αειφόρο μοντέλο τουρισμού, πρέπει να προωθήσουμε εναλλακτικές μορφές τουρισμού, όχι μόνο με μπροσούρες και σποτ, αλλά με ουσιαστικές παρεμβάσεις στις υποδομές και την παροχή στοχευμένων κινήτρων.

Επομένως αυτό που πρέπει να επιδιώξουμε στις προωθητικές ενέργειες δεν είναι η επαφή με πρακτορεία μαζικού τουρισμού αλλά κυρίως με πρακτορεία εξειδικευμένου τουριστικού αντικειμένου.

 

Μια ακόμη πληγή για τους ξενοδοχοϋπάλληλους είναι τα λεγόμενα «εκπαιδευτικά προγράμματα» επαγγελματιών του τουρισμού από Ευρωπαϊκές χώρες, κυρίως του πρώην ανατολικού μπλόκ. Οφείλουμε να διεκδικήσουμε σε συνεργασία με τους ελεγκτικούς φορείς, οι οποίοι είναι δυστυχώς υποστελεχωμένοι, και τους συνδικαλιστικούς φορείς των εργαζομένων, την κατάργηση αυτού του είδους σύγχρονης δουλείας, που εκμεταλεύεται εργαζόμενους από τρίτες χώρες και στερεί θέσεις εργασίας από το εργατικό δυναμικό του τόπου.

 

Είναι προφανές ότι οποιοσδήποτε σχεδιασμός καθίσταται άκυρος όταν δεν έχουν λυθεί βασικά ζητήματα, όπως αυτό της ακτοπλοϊκής και αεροπορικής σύνδεσης για τα περισσότερα νησιά και ιδιαίτερα για τους επισκέπτες που δεν επιλέγουν να επισκεφθούν τα νησιά μας με μαζικούς tour-operators. Συνεχίζουμε να προτείνουμε με κάθε ευκαιρία την ανάπτυξη ενός δημόσιου κοινωνικού ακτοπλοϊκού συστήματος στα νησιά μας με ακτινωτή σχεδίαση. Επίσης, οφείλουμε σε κάθε περίπτωση να συνεχίσουμε να διεκδικούμε την εφαρμογή του μεταφορικού ισοδύναμου.

 

Τέλος, το πιλοτικό πρόγραμμα «Εξαίρεσης Schengen» θεωρείται ιδιαίτερα επιτυχημένο και πρέπει να επεκταθεί σε χρονική διάρκεια, αλλά και να μειωθεί το κόστος έκδοσης από 60 σε 25€. Ακόμη, πρέπει να ληφθεί μέριμνα ώστε και οι κάτοικοι των περιοχών της Βόρειας Τουρκίας, ήτοι Κωνσταντινούπολη, Άγκυρα κλπ. να έχουν δικαίωμα να ωφελούνται από το συγκεκριμένο πρόγραμμα, δεδομένου ότι λόγω γραφειοκρατικών αγκυλώσεων, οι κάτοικοι των περιοχών αυτών δεν δικαιούνται να λαμβάνουν visa από το προξενείο της Σμύρνης.Τέλος, πρέπει να υπάρξει πίεση σε κάθε κατεύθυνση -και αυτό σχετίζεται με την ανταγωνιστηκότητα με την γείτονα- ώστε να μειωθεί ο ΦΠΑ για να φτηνύνει το προιόν και όχι η πρώτη μας σκέψη,  σαν ελαστική δαπάνη, να είναι οι εργαζόμενοι.