Πανεπιστήμιο Αιγαίου: οι αγώνες φέρνουν αποτέλεσμα

Παναγιώτης Σωτήρης
Αντιπρόεδρος Συλλόγου ΔΕΠ Πανεπιστημίου Αιγαίου


Eνας από τους κοινούς τόπους της εποχής μας, που οι κυρίαρχες δυνάμεις επίμονα αναπαράγουν, είναι ότι οι αγώνες δεν μπορούν να φέρουν αποτέλεσμα. Όμως, υπάρχουν και εκείνες οι εξαιρέσεις που αποδεικνύουν πως, όταν υπάρχει συλλογικότητα, αποφασιστικότητα και κλιμάκωση της σύγκρουσης, οι αγώνες μπορούν να φέρουν απτές νίκες. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι οι φετινές κινητοποιήσεις των διδασκόντων του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Η φετινή ακαδημαϊκή χρονιά ξεκίνησε με τις διδάσκουσες και τους διδάσκοντες του Πανεπιστημίου Αιγαίου σε απόγνωση. Το Υπουργείο Παιδείας δήλωνε ότι για φέτος δεν θα δίνονταν καθόλου πιστώσεις για συμβασιούχους διδάσκοντες με βάση το ΠΔ 407/80, γεγονός που θα σήμαινε ότι περίπου 100 διδάσκοντες του Πανεπιστημίου Αιγαίου θα έμεναν χωρίς απασχόληση, ενώ από τα προγράμματα σπουδών θα αφαιρούνταν εκατοντάδες μαθήματα και τα τμήματα δεν θα μπορούσαν να προσφέρουν ολοκληρωμένα προγράμματα σπουδών. Την ίδια στιγμή γινόταν σαφές ότι δεν θα γίνονταν διορισμοί εκλεγμένων μελών ΔΕΠ, ΕΤΕΠ και ΕΕΔΙΠ, εντείνοντας ακόμη περισσότερο το πρόβλημα. Παράλληλα, οι συνεχιζόμενες περικοπές στους τακτικούς προϋπολογισμούς των Πανεπιστημίων υπονόμευαν τη λειτουργία του Πανεπιστημίου, την ώρα που οι σχεδιαζόμενες μισθολογικές περικοπές και το όραμα λεκτόρων που θα παίρνουν 950 ευρώ και τακτικών καθηγητών που θα παίρνουν 1900 ευρώ βιώνονταν ως ένας ακόμη εξευτελισμός της ανώτατης εκπαίδευσης.

Ταυτόχρονα, το ίδιο το μέλλον του Πανεπιστημίου Αιγαίου φαινόταν να διακυβεύεται και να ακυρώνεται ο κόπος και η συλλογική περιπέτεια να φτιαχτεί ένα δυναμικό περιφερειακό πολυνησιωτικό πανεπιστήμιο. Επανειλημμένες διαρροές από το Υπουργείο Παιδείας στοχοποιούσαν το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και περιλάμβαναν τμήματά του στις διάφορες «λίστες προγραφών» του περιβόητου «Σχεδίου Αθηνά» για τη «χωροταξική αναδιάρθρωση» της Ανώτατης Εκπαίδευσης, στην πραγματικότητα για τη συρρίκνωση – και μάλιστα με όρους ιστορικής οπισθοχώρησης – της ανώτατης εκπαίδευσης, ιδίως εάν αναλογιστεί κανείς ότι ήδη έχει κοστολογηθεί η εξοικονόμηση πόρων από τις συγχωνεύσεις και καταργήσεις τμημάτων και ιδρυμάτων στο πλαίσιο των πακέτων μνημονιακής λιτότητας.

Και βέβαια υπήρχε και το θέμα της επιμονής της κυβέρνησης στην εφαρμογή των νόμων 4009/11 και 4076/12, παρά τη σαφή αντίθεση της πανεπιστημιακής κοινότητας. Ειδικά η διενέργεια των εκλογών για τα Συμβούλια Ιδρύματος βιώνεται από σημαντικό τμήμα των διδασκόντων, ως απόπειρα κατάλυσης της δημοκρατικής αυτοδιοίκησης και ως αποφασιστική τομή προς την επιχειρηματική μετάλλαξη των πανεπιστημίων. Αρκεί να αναλογιστούμε τι θα σήμαινε για ένα δημόσιο πανεπιστήμιο να επιλεγούν ως «εξωτερικά μέλη» π.χ. οι επιχειρηματίες της ακτοπλοΐας που ευθύνονται για την απομόνωση των νησιών από την υπόλοιπη Ελλάδα.

Όλα αυτά συνέβαλαν σε μια ιδιαίτερα μαζική συσπείρωση των συναδέλφων γύρω από το Σύλλογο ΔΕΠ, στη μαζικοποίηση των γενικών συνελεύσεων (παρά τις δυσκολίες που εμπεριέχει η διενέργεια συνελεύσεων ταυτόχρονα σε πολλά μέρη με χρήση τηλεδιάσκεψης) και στη διάθεση για δυναμικές κινητοποιήσεις, σε συντονισμό και με τους υπόλοιπους συλλόγους του πανεπιστημίου αλλά και με την Πανελλαδική Συνάντηση των Συλλόγων ΔΕΠ.

Αυτό που κυρίως βγήκε σαν κλίμα ήταν η απαίτηση για κινητοποίηση δυναμική, με πραγματικό αντίκτυπο προς τα μέσα και προς τα έξω, που να υπερβαίνει τη λογική της προειδοποιητικής ή συμβολικής απεργιακής κινητοποίησης με μικρή διάρκεια. Αντίθετα, όλο το Σεπτέμβρη εντεινόταν η πίεση και απαίτηση για απεργιακό αγώνα διαρκείας που να βγάλει στο προσκήνιο τη συσσωρευμένη οργή.

Με αυτό τον τρόπο και ύστερα από μια εβδομάδα απεργίας μέσα στην εξεταστική – που είχε σημαντική συμμετοχή, καθώς υπήρξαν τμήματα όπου αναβλήθηκαν όλες οι εξετάσεις – και μια εβδομάδα που χρησιμοποιήθηκε για να ολοκληρωθούν οι εξετάσεις, στις 28 Σεπτέμβρη αποφασίστηκε με πολύ μεγάλη πλειοψηφία να ξεκινήσει απεργία διαρκείας, η οποία ανανεώθηκε και την επόμενη εβδομάδα. Η επιλογή απεργίας διαρκείας με την τυπική έναρξη του εξαμήνου (1 Οκτώβρη) ήθελε ακριβώς να δείξει ότι δεν μπορούμε να ξεκινήσουμε τα μαθήματα μέσα σε μια συνθήκη που δεν επέτρεπε την ομαλή λειτουργία του ιδρύματος. Ιδιαίτερα σημαντική – και ελπιδοφόρα – παράμετρος ήταν και το αίσθημα αλληλεγγύης που κυριάρχησε προς τους συμβασιούχους διδάσκοντες με βάση το ΠΔ 407/80, που φαίνονταν να είναι τα πρώτα θύματα της επίθεσης.

Η απεργία είχε σημαντική επιτυχία, καθώς για πρώτη φορά μετά από πολύ καιρό μια απεργία των διδασκόντων, που δεν συνέπιπτε με φοιτητικές καταλήψεις, είχε πλειοψηφική συμμετοχή. Όμως, δεν ήταν μόνο η συμμετοχή που ήταν σημαντική, αλλά και η ενεργοποίηση των συναδέλφων. Αυτό φάνηκε ιδιαίτερα στις τοπικές παρεμβάσεις που έγιναν, στη συστηματική προσπάθεια δημοσιοποίησης του θέματος, στην απεύθυνση προς τοπικούς βουλευτές και αυτοδιοικητικούς παράγοντες, στο συντονισμό με κοινωνικούς και συνδικαλιστικούς φορείς. Φάνηκε ακόμη στις πολύ πετυχημένες μαζικές κοινές συζητήσεις και συνελεύσεις στα νησιά με τα υπόλοιπα κομμάτια της πανεπιστημιακής κοινότητας, αλλά και σε πρωτοβουλίες όπως τα αντιμαθήματα. Όλα αυτά κατάφεραν να αναδείξουν ότι είναι ένας αγώνας για την επιβίωση και την αξιοπρέπεια ενός πανεπιστημίου και όχι απλώς για κάποια επιμέρους αιτήματα. Η κινητοποίηση αυτή, αλλά και ενέργειες όπως η μονοήμερη αναστολή λειτουργίας που αποφάσισε το πρυτανικό συμβούλιο, άσκησαν πίεση που εκφράστηκε και με μια πληθώρα ερωτήσεων και παρεμβάσεων στη Βουλή.

Τελικά, στις 12 Οκτώβρη το Υπουργείο Παιδείας ανακοίνωσε ότι θα χορηγήσει πιστώσεις 407/80 σε όλα τα Πανεπιστήμια με μια μικρή μείωση σε σχέση με την περασμένη χρονιά (στο πανεπιστήμιο Αιγαίου η μείωση ήταν ακόμη μικρότερη). Η απόφαση αυτή αποτέλεσε μια πολύ μεγάλη νίκη της κινητοποίησης στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, ιδίως εάν αναλογιστούμε ότι μέχρι και το Σεπτέμβριο το Υπουργείο Παιδείας διαβεβαίωνε σε όλους τους τόνους ότι φέτος δεν θα δοθούν καθόλου πιστώσεις, ενώ ακόμη και μέσα στο πανεπιστημιακό κίνημα οι περισσότεροι σύλλογοι θεωρούσαν ότι ως προς το θέμα αυτό δεν υπάρχει καμιά ελπίδα. Ευτυχώς, η συλλογικότητα και η αποφασιστικότητα στο Αιγαίο έδειξε ότι ακόμη και σήμερα η δυναμική διεκδίκηση μπορεί να έχει αποτέλεσμα.

Η αναστολή της απεργίας διαρκείας ύστερα από αυτή την πρώτη νίκη δεν σημαίνει και το τέλος των κινητοποιήσεων. Αντίθετα, νέες μεγάλες μάχες ανοίγονται μπροστά μας: Να ματαιώσουμε τις εκλογές για τα Συμβούλια Ιδρύματος, με όποιο τρόπο και εάν αυτές διενεργηθούν, να αποτρέψουμε τις συγχωνεύσεις και καταργήσεις τμημάτων και βέβαια, σε συντονισμό με τους υπόλοιπους εργαζομένους, να αποτρέψουμε τις νέες σαρωτικές μνημονιακές μισθολογικές περικοπές. Όμως, τουλάχιστον τώρα, έχουμε την αυτοπεποίθηση, ότι ο αγώνας και η κλιμάκωση της σύγκρουσης μπορούν να έχουν αποτέλεσμα!