Η Τήνος του Χάρη Βλαβιανού*

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΕΛΑΝΑ ΒΡΟΝΤΗ

Βlessing in disguise»: γνωστή αγγλική έκφραση για το απρόσμενο καλό, το δώρο εξ ουρανού. Για την Τήνο, το «δώρο» ήρθε όντως εξ ουρανού, διά χειρός της ίδιας της Παναγίας. Η ύπαρξη, ως γνωστόν, του Ιερού Ναού της Ευαγγελιστρίας της Τήνου και τα στίφη των πιστών που προσέλκυε κάθε χρόνο, ειδικά τον Δεκαπενταύγουστο, ήταν ο λόγος που το νησί έμεινε πολλές δεκαετίες «άσπιλο και αμόλυντο», μακριά δηλαδή από τις προτιμήσεις Ελλήνων και ξένων περιηγητών και τουριστών, οι οποίοι επέλεγαν για τις διακοπές τους είτε λιγότερο «ευλογημένα» νησιά, όπως η Ανδρος, η Σύρος και η Νάξος, είτε «αμαρτωλά», όπως η Μύκονος και η Πάρος. Εικόνες μαυροντυμένων γυναικών να ανηφορίζουν στα γόνατα, αργά και βασανιστικά, προς το ναό, για να εκπληρώσουν το τάμα τους, προκαλούσαν μάλλον αποστροφή στους περισσότερους, αφού ήταν συνδεδεμένες με μια απάνθρωπη εκμετάλλευση της οδύνης. Στον παράλληλο της via dolorosa, στον «παλιό δρόμο της Παναγίας», ακμάζει ακόμα το εμπόριο του πόνου (και του κιτς) -σταυρουδάκια, λαμπάδες, κομποσκοίνια, μπρελόκ με αγίους, μπουκαλάκια για αγιασμό κ.λπ.-, το οποίο, καθώς επιδεινώνεται η οικονομική κρίση και η απελπισία των Ελλήνων, μάλλον θα συνεχίσει να είναι από τα λίγα προσοδοφόρα.
Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, η Τήνος ανακαλύφθηκε από τους Αθηναίους κονκισταδόρες (είχαν προηγηθεί βέβαια οι φιλέλληνες Γερμανοί, που πάντα ξέρουν να εντοπίζουν το ωραίο στην Ελλάδα) και έγινε ξαφνικά της μόδας. Πανέμορφα χωριά, εγκαταλελειμμένοι περιστερώνες και ξωκλήσια, που ξεφυτρώνουν στις πιο απρόβλεπτες πλαγιές του νησιού, ερημικές, παρθένες παραλίες, μαρμάρινες βρύσες και σκαλιστά υπέρθυρα άρχισαν να φιγουράρουν σε εγχώρια και ξένα έντυπα. Ακόμη και σε περιοδικά διεθνούς φήμης, όπως το National Geographic, που έκανε ειδικό αφιέρωμα στο χωριό Βώλαξ, ένα από τα πλέον «εντυπωσιακά και παράδοξα στον κόσμο», όπως έγραφε, αφού βρίσκεται σφηνωμένο ανάμεσα σε μεγάλους, σφαιρικούς, γρανιτένιους βράχους, ηφαιστειογενούς προέλευσης. Μπορούσε να πει κανείς πλέον με ελαφρά ανασηκωμένο φρύδι ότι έχει σπίτι στην Καρδιανή ή στον Πύργο (το χωριό του Χαλεπά), ότι βούτηξε στα διάφανα νερά της Παχιάς Αμμου ή ότι απόλαυσε ένα αλησμόνητο γεύμα στο «Θαλασσάκι» και ο συνομιλητής του να χαμογελάσει με νόημα. Η Τήνος δεν ήταν πλέον η Χώρα του Ποτέ-Ποτέ του παραμυθιού, αλλά κεντρικό σημείο αναφοράς στη θάλασσα των Κυκλάδων.
Απέκτησα κι εγώ σπίτι στην Τήνο πριν από δεκατρία χρόνια, στο χωριό Τριαντάρος, ένα από τα ωραιότερα του νησιού, λίγα χιλιόμετρα πάνω από τη Χώρα - ευτυχώς, κάτω από τα Δύο Χωριά και τον Αρνάδο, που, όταν χαλάει ο καιρός, χάνονται μέσα σε πυκνά μαύρα σύννεφα. Η θέα είναι τόσο εντυπωσιακή (αριστερά βλέπει κανείς τη Δήλο και τη Μύκονο, δεξιά τη Σύρο, ενώ στο βάθος, όταν έχει ορατότητα, τη Νάξο, την Πάρο και την Αντίπαρο), που η ομορφιά, όπως είχε πει κάποτε ένας φίλος, είναι «σχεδόν αφόρητη». Ανάλογα με τον καιρό και από το πού φυσάει ο αέρας -και στην Τήνο φυσάει πολύ και συχνά (για μένα ευλογία, για άλλους κατάρα)-, επιλέγω και την παραλία όπου θα πάω για μπάνιο, όταν το διάβασμα ή το γράψιμο δεν με κρατούν καθηλωμένο στο σπίτι (όχι και τόσο δυσάρεστη εναλλακτική). Οι αγαπημένες μου είναι η Λιχναφτιά, η Παχιά Αμμος, η Λιβάδα, ο Ορμος Υστερνίων, τα Καλύβια, η Αγία Θάλασσα και το Καβαλουρκό - όλες ανακαλούν κάτι από την ανεπιτήδευτη ομορφιά της παλιάς Ελλάδας, που μοιάζει να έχει χαθεί ανεπιστρεπτί. Το βράδυ θα καταλήξω σε κάποια ταβέρνα σ' ένα από τα χωριά του νησιού (στον περίφημο «Ντουάρ» στη Στενή για κρέας και αμπελοφάσουλα, στο «Θαλασσάκι» ή στον «Ναυτίλο» στον Ορμο Υστερνίων για ψάρι, και για τα γλυκά της Αντωνίας, στο «Αγνάντι» στο Κτικάδος για μοσχάρι με μπάμιες) ή, αν βρίσκομαι σε κατάσταση ραθυμίας, θα κατηφορίσω προς τη Χώρα με προορισμό τον «Ταρσανά» και τις ψητές σαρδέλες του. Αν πάλι μείνω στον Τριαντάρο, θα αρκεστώ στη λούζα και στους κεφτέδες της Ελένης, στο διάσημο πλέον κουτούκι της, που και πρωθυπουργοί, γνωστοί για τη λαιμαργία τους, το έχουν επισκεφτεί επανειλημμένως. Για τις πιο βραδινές ώρες θα προτιμήσω να πιω ένα Johnny στον «Κουρσάρο» στη Χώρα ή να μείνω στη βεράντα του σπιτιού μου με ρακί από το Φαλατάδο και λίγο τηνιακό τυρί, και να αγναντεύω, κάτω από τον εκτυφλωτικό, έναστρο ουρανό, τα καράβια να διασχίζουν αμέριμνα το πέλαγος.
Η Τήνος είναι ένας τόπος όντως παραδεισένιος. Και ανεξάντλητος. Οσα ανέφερα, είναι απλώς ενδεικτικά της ομορφιάς που κρύβει. Δεν μίλησα ούτε για την αρχιτεκτονική της, ούτε για τα μονοπάτια της, ούτε για την ενδοχώρα της, ούτε για τα πολιτιστικά δρώμενα που πληθαίνουν από καλοκαίρι σε καλοκαίρι. Εξάλλου, κι εγώ, έπειτα από τόσα χρόνια, εξακολουθώ να την ανακαλύπτω. Αυτό που έχει ωστόσο σημασία είναι ο ρυθμός με τον οποίο κινούνται όλοι στο νησί. O σφυγμός της καθημερινότητας. Ευτυχώς κρατάει ακόμα μια ανθρώπινη διάσταση, που σου επιτρέπει να απολαμβάνεις αυτό που πολλοί ονομάζουν, με μια δόση νοσταλγίας, «ανέμελη ζωή».
*Ο Χάρης Βλαβιανός μετέφρασε πρόσφατα τα «Τέσσερα Κουαρτέτα» του Τ.Σ. Ελιοτ.

http://trans.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_taxgreece_1_06/07/2012_450845