Στο υπόγειο οικίας πάνω από το Ανηφοράκι βρίσκεται τμήμα του Αρχαίου Θεάτρου της Σύρου. Πριν από λίγες ημέρες οι «Πολίτες της Σύρου» έστειλαν επιστολή στον Δήμο Σύρου - Ερμούπολης για την ανάδειξη του Αρχαίου Θεάτρου της Σύρου.
Στον παρακάτω σύνδεσμο διεξάγεται ανοικτή ηλεκτρονική ψηφοφορία για την υποστήριξη του αιτήματος:
Το κείμενο της επιστολής προς τον Δήμο Σύρου - Ερμούπολης είναι το εξής:
«Παρακαλούμε όπως μεριμνήσετε για την αγορά της οικίας επί της οδού πάνω από το Ανηφοράκι, στο υπόγειο της οποίας βρίσκεται τμήμα εδωλίων του αρχαίου θεάτρου της Σύρου. Εν συνεχεία και σε συνεργασία με την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και την ΚΑ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού παρακαλούμε για την ανάδειξη και προβολή του μνημείου στους μόνιμους κατοίκους αλλά και τους επισκέπτες του νησιού.
Σας παραθέτουμε αποσπάσματα από την «Ιστορία της Νήσου Σύρου» του Τιμολέοντα Αμπελά και από την έκδοση της Εμπορικής Τράπεζας «Ερμούπολη» των Ι. Τραυλού και Α. Κόκκου, στα οποία αναφέρεται το αρχαίο θέατρο της Σύρου:
Στη σημερινή συνοικία των Πέντε Μύλων, κοντά στις φυλακές και στο υπόγειο της οικίας του συμπολίτη μας Κυριακού Αλεξίου βρίσκονται ερείπια του αρχαίου θεάτρου των Συριανών, που αναγνωρίζονται εκ πρώτης όψεως ότι ανήκουν στο θέατρο των Συριανών.
Σχετικά μ’ αυτό έγραψαν λίγες λέξεις στο παρελθόν οι περιηγητές που πέρασαν απ’ την Σύρο, Stark και Conze σε εργασίες που δημοσιεύθηκαν στον γερμανικό τύπο και μεταφράστηκαν στο περιοδικό «Κλειώ».
Μέρος του θεάτρου αυτού έχει ανακαλυφθεί· πρόκειται για το ευρισκόμενο στο υπόγειο της οικίας που προαναφέρθηκε. Το υπόλοιπο μέρος του, το οποίο αναμφίβολα διατηρείται, έχει καλυφθεί από τον δρόμο που περνάει από πάνω. Αυτό το μέρος των ερειπίων που έχει ανακαλυφθεί και φαίνεται, παριστά τρεις σειρές εδωλίων, καλά διατηρημένων, και σε τέτοιο βαθμό μάλιστα, ώστε σε μια από αυτές διακρίνεται καλά η λέξη «Αρτεμίδωρος», ο οποίος φαίνεται πως ήταν κάποιος ιερέας ή άλλος επίσημος Συριανός, διότι το εδώλιό του βρίσκεται σε καλή θέση, κοντά στην ορχήστρα, όπου γνωρίζουμε ότι βρίσκονταν τα εδώλια των ιερέων, όπως γνωρίζουμε από την πρώτη σειρά των εδωλίων του θεάτρου Διονύσου στην Αθήνα.
Μέρος της ορχήστρας φαίνεται· το υπόλοιπο καλύπτεται και από τα θεμέλια του σπιτιού και από τον δρόμο. Γενικά μιλώντας, η κατασκευή του θεάτρου φαίνεται να μοιάζει με εκείνη των αθηναϊκών θεάτρων. «Όλα τα θέατρα στην Ελλάδα» λέει ο Smith στο άριστο αρχαιολογικό λεξικό του, «είχαν οικοδομηθεί πιθανώς σύμφωνα με τον τύπο του αθηναϊκού θεάτρου, και εκτός από λίγες παραλλαγές και τροποποιήσεις έμοιαζαν όλα μεταξύ τους στα κυριότερα μέρη, όπως φαίνεται στα πολυάριθμα ερείπια θεάτρων σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, της Μικράς Ασίας και της Σικελίας, μερικά από τα οποία ήταν τεράστια».
Παρακάτω γράφει: «Η κατασκευή των ελληνικών θεάτρων έγινε υπόθεση πολλών ερευνών και συζητήσεων στα χρόνια μας. Οι πιο σπουδαίοι συγγραφείς συμφωνούν ως προς τα μεγάλα τμήματα που απαρτίζουν το θέατρο· για πιο συγκεκριμένες λεπτομέρειες όμως, μόνο εικασίες γίνονται. Το θέατρο στην Αθήνα, όπως και όλα τα ελληνικά (θέατρα) κατασκευάζονταν έτσι ώστε ο τόπος των θεάτρων να αποτελεί το ψηλότερο, δηλαδή το βορειοδυτικό μέρος, ενώ η σκηνή και κάθε τι που ανήκε σ’ αυτή, το νοτιοανατολικό· και ανάμεσα στα δυο αυτά μέρη ήταν η ορχήστρα».
Οι παρατηρήσεις αυτές του διάσημου αρχαιολόγου μπορούν να εφαρμοστούν και στο θέατρο της Σύρου.
Στο μέρος του θεάτρου που έχει ανακαλυφθεί, εκεί που κάθονταν οι θεατές, δεν φαίνεται κάποιο διάζωμα ή κατατομή· εάν όμως γίνονταν ανασκαφές δεν αμφιβάλλω ότι θα βρίσκονταν και τα υπόλοιπα μέρη των εδωλίων και της ορχήστρας. Αυτό το εικάζω από την καλή κατάσταση στην οποία έχουν βρεθεί όσα ανακαλύφθηκαν μέχρι τώρα. Πιθανόν μάλιστα και λίγα βήματα μακριά απ’ το υπόγειο του σπιτιού που προαναφέρθηκε, να βρεθούν τα ερείπια της σκηνής. Εάν δεν βρεθούν αυτά, ούτε το υπόλοιπο μέρος της πρώτης σειράς των εδωλίων, μπορεί κάποιος να υποθέσει ότι τα καμπύλα τετράγωνα μάρμαρα μαζί με την μαρμάρινη σκάλα που βρέθηκαν δίπλα στο Παντοπωλείο, σήμερα στην δυτική πλευρά του σημερινού θεάτρου, είναι από τα ερείπια του αρχαίου θεάτρου, πρώτον διότι βρέθηκαν όχι πολύ μακριά από την θέση του αρχαίου θεάτρου και δεύτερον διότι ο σχηματισμός τους είναι κατάλληλος για ν’ αποτελούν μικρό μέρος της ορχήστρας μαζί με την σχετική πρώτη σειρά των εδωλίων. Αλλά τα ερείπια αυτά, που βρίσκονται έξω από το σημερινό θέατρο, κατά κάποια γνώμη αποτελούσαν μέρος αρχαίου λουτρού που βρισκόταν εκεί ακριβώς όπου βρίσκεται το σημερινό παντοπωλείο, διότι όταν χτίζονταν αυτό, βρέθηκαν στο μέρος των θεμελίων του. Ίσως σε κάποιους φανεί απίθανο ότι τα ερείπια αυτά χρησίμευσαν σε κάποιο αρχαίο λουτρό, το οποίο αναμφίβολα δεν ήταν μικρής έκτασης, όπως μπορεί κάποιος να υποθέσει από τα ερείπια που βλέπει· αλλά θα δούμε σ’ αυτόν τον τόπο ότι οι αρχαίοι είχαν λουτρά μεγάλης έκτασης και κάλλιστης τέχνης και ιδίως στην ρωμαϊκή εποχή η Σύρος είχε πολλά οικοδομήματα καλής τέχνης και πολλής αξίας.
Το ζήτημα αυτό σχετικά με τα ερείπια του λουτρού, εάν δηλαδή αυτά ανήκαν στο λουτρό ή ήταν συνέχεια των ερειπίων του αρχαίου θεάτρου που διασκορπίσθηκαν μέχρι την θέση του Παντοπωλείου θα είχε λυθεί αν γίνονταν ανασκαφές στο μέρος του θεάτρου· διότι θα γινόταν γνωστό εάν σώζονται στο θέατρο που δεν έχει ανασκαφεί ακόμα τα λοιπά ερείπια της σκηνής και των εδωλίων· διαφορετικά, εάν περιμένει κάποιος να λύσει το ζήτημα μόνο με την θέα των ερειπίων έξω από το σημερινό θέατρο, θα βρει κάποιες δυσκολίες και ίσως δεν φτάσει σε αλάνθαστο συμπέρασμα.
Δεν έχω να προσθέσω κάτι στην περιγραφή των ανακαλυφθέντων μέχρι τώρα ερειπίων του θεάτρου, διότι τόσα μόνο συμπεράσματα επιτρέπει ότι έχει ανακαλυφθεί μέχρι τώρα. Οι σειρές των εδωλίων που φαίνονται, ήταν προορισμένες για τους πρώτους πολίτες της πόλης και τους ιερείς· ενός μάλιστα το όνομα διασώζεται, «Αρτεμίδωρος. Τα εδώλια πάνω από αυτές χρησίμευαν για τους βουλευτές, τα παρακείμενα για τους έφηβους και τα υπόλοιπα για τον λαό (δήμο), όπως εξάγεται από τις πληροφορίες για τα αθηναϊκά θέατρα και τους θεατές.
Ποια η εποχή της ανέγερσης του θεάτρου στην Σύρο: Να ένα ζήτημα, στου οποίου την λύση καμιά άλλη βοήθεια δεν προσφέρεται παρά εκείνη της θέας των ερειπίων. Βεβαίως το θέατρο χτίστηκε πολύ μετά την ίδρυση στην Αθήνα μαρμάρινου θεάτρου· τέτοιου είδους (θέατρο) αποπερατώθηκε στην Αθήνα μόλις το 340 π.Χ. Ώστε τα θέατρα των πόλεων τα οποία κατασκευάσθηκαν σύμφωνα με την αρχιτεκτονική και τους κανόνες των αθηναϊκών - εκεί πρωτοφάνηκε και τελειοποιήθηκε το δράμα και η θεατρική αρχιτεκτονική - είναι μεταγενέστερα του 4ου αι. π.Χ.
Αν και ελάχιστα αρχαιολόγος, τολμώ να εικάσω, κρίνοντας και από την κατάσταση των ερειπίων και από τις γενικότερες ειδήσεις περί Σύρου κατά την εποχή εκείνη, ότι το θέατρο αυτό χτίστηκε κατά την παρακμή της αρχαίας Ελλάδας και στις παραμονές της Ρωμαϊκής εποχής, όταν η Σύρος μη βρίσκοντας δυσκολίες ή μάλλον μην έχοντας δύναμη να αντισταθεί στον ρωμαϊκό χείμαρρο, φέρθηκε φιλικά στη Ρώμη και ήταν από τους πρώτους τόπους που έκοψαν νομίσματα προς τιμή των ρωμαίων αυτοκρατόρων, ψήφισε κολακευτικότατα ψηφίσματα υπέρ αυτών και έστησε ανδριάντες τους, των οποίων ένας, του Αδριανού σώζονταν μέχρι τους πρόσφατους αιώνες, στον λόφο της σημερινής εκκλησίας της Κοίμησης. Ευτυχώς έχει περισωθεί και κάποια πληροφορία για αγώνα τραγωδιών στο θέατρο αυτό, όπως αναφέρεται στο ψήφισμα του Ονήσανδρου.
Τιμολέων Αμπελάς, «Ιστορία της Νήσου Σύρου» - 1874 (σελ. 192)
(σε απόδοση στη δημοτική, του φιλόλογου Δημήτρη Βλαχοδήμου)
Μια σημαντική αποκάλυψη για την ιστορία της αρχαίας πόλης έγινε στα 1843, όταν βρέθηκαν λείψανα του αρχαίου θεάτρου στο υπόγειο του σπιτιού του παπά Κυριάκου Αλεξίου. Ο δάσκαλος Ι. Βαλέττας και οι αρχιτέκτονες Εμμ. Ψύχας και Διον. Μπαρότζης έκαναν τότε μια μικρή ανασκαφή. Εδώλια θεάτρου βρέθηκαν και στα 1882, καταστράφηκαν όμως «βανδαλικώς», όπως σημειώνει ο αρχαιολόγος Π. Ευστρατιάδης στο Ημερολόγιό του. Σήμερα, τέσσερις βαθμίδες του αρχαίου θεάτρου, από τις χαμηλότερες, σώζονται στο υπόγειο του σπιτιού της οικογένειας Χαλαβαζή στην οδό Κλεισθένους αριθ. 18, που μας επιτρέπουν να υπολογίσουμε την ακτίνα της ορχήστρας σε 5 μ. περίπου. Στη δεύτερη βαθμίδα από χαμηλά διακρίνεται ακόμη η επιγραφή ΑΡΤΕΜΙΔΩΡΟΥ, που αναφέρουν και οι παλιότεροι ταξιδιώτες.
Ι. Τραυλού και Α. Κόκκου - «Ερμούπολη»
Ακόμη σας επισυνάπτουμε τοπογραφικό σχέδιο της Ερμούπολης, όπου σημειώνονται υποθετικά το τείχος και οι πύλες της αρχαίας Σύρου. Η αναπαράσταση έγινε από τον Ι. Τραυλό με βάση την περιγραφή του Α. Prokesch von Osten. Στο σημείο Α σώζεται κομμάτι του τείχους και στο σημείο Β καθίσματα του αρχαίου θεάτρου. Το τοπογραφικό σχέδιο δημοσιεύθηκε και αυτό στην έκδοση της Εμπορικής Τράπεζας «Ερμούπολη» των Ι. Τραυλού και Α. Κόκκου.
Θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι σε περίπτωση που το δημοτικό συμβούλιο του Δήμου Σύρου - Ερμούπολης αποφασίσει για την ανάδειξη του μνημείου και πριν ο δήμος προβεί σε ενέργειες αγοράς του ακινήτου, σε πρώτη φάση, είναι επιτακτική η ανάγκη να τοποθετηθεί, σε συνεργασία με την ΚΑ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, ενημερωτική πινακίδα (από τις πινακίδες καφέ χρώματος που υποδηλώνουν πολιτιστικό μνημείο) έξω από την οικία επί της οδού Κλεισθένους».
Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να επικοινωνείτε, κατά τις απογευματινές ώρες, με τους «Πολίτες της Σύρου» στο τηλ. 6980 073681 (κα Αγγελική Παριώτη).
Πολίτες της Σύρου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.