ΓIΩPΓOΣ NTAΛAPAΣ «Δεν έκανα ποτέ πράγματα που μου επέβαλαν»

Συνέντευξη στον Aπόστολο Xατζηπαρασκευαΐδη 

   Mια συνάντηση με τον Γιώργο Nταλάρα παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, πόσο μάλλον όταν η συζήτηση περιστρέφεται στη Σύρο, μιας και ο γνωστός τραγουδιστής έχει πολιτογραφηθεί συριανός εδώ και καιρό. Στη συζήτηση που ακολουθεί εστιάζουμε το ενδιαφέρον μας στη σχέση του με τη Σύρο και τους ανθρώπους της, στις απόψεις του για την ανάπτυξη και τον πολιτισμό του νησιού. Δεν παραλείπουμε αναφορές στις συναυλίες που έχει δώσει στην Eρμούπολη, στην προσωπική του σχέση με το τραγούδι και την διαχρονικότητα των κλασσικών τραγουδιών. Oλόκληρη η συζήτηση που είχαμε μαζί του έχει ως εξής:

   - Κύριε Νταλάρα, πώς πολιτογραφηθήκατε Συριανός;

   - Από νεαρός συνήθιζα να ταξιδεύω στα νησιά, όμως δεν είχα επισκεφθεί τη Σύρο. Ωστόσο ήξερα ότι κάποια στιγμή θα ερχόμουν. Το αίσθημα που μου δημιουργήθηκε μόλις πρωτοήρθα ήταν ότι έχω ξανάρθει. O τόπος μου φαινόταν οικείος και η απόφαση για να μείνουμε στη Σύρο ήταν ακαριαία. Κι ενώ σκοπεύαμε με τη σύζυγό μου, την Άννα, να εγκατασταθούμε στη Σαντορίνη, επιλέξαμε τελικά τη Σύρο. Στην αρχή ψάχναμε για οικόπεδο στην Ποσειδωνία, απ' όπου ήταν και κάποιοι συγγενείς της Άννας, όμως τελικά καταλήξαμε στο Φοίνικα.

   - Ποια ήταν τα πρώτα σχόλια των συριανών μετά τον ερχομό σας;

   - Τα σχόλια ή το κουτσομπολιό ήταν αναμενόμενα τον πρώτο καιρό της εγκατάστασής μας στο Φοίνικα. Όμως στη συνέχεια άρχισαν να διαδίδονται απίθανα πράγματα για τις προθέσεις μας (π.χ. διαδόσεις ότι δήθεν θ' αγοράζαμε κάποιους άλλους χώρους κ.ο.κ). Το γεγονός αυτό με ώθησε στο ν' απομακρυνθώ λιγάκι.

   - Ποιες ήταν οι πρώτες σας παρέες στη Σύρο;

   - Για τη Σύρο μου είχε μιλήσει πολύ ο φίλος μου Μάνος Ελευθερίου, ο οποίος διακρίνεται για την υπέρμετρη αγάπη για τον τόπο του. O Μιχάλης Μακρουλάκης, που τυχαίνει να είναι φίλος και με την οικογένεια της Άννας, ήταν από τους πρώτους ανθρώπους που γνωρίσαμε και κάναμε παρέα. Στη συνέχεια γνωρίσαμε το Γιάννη το Δεσύπρη και τους φίλους του από το θέατρο: το Γιώργο Κάτρη, το Γιάννη τον Παλαιολόγο κ.ά. Τον πρώτο καιρό κάναμε παρέα και με το Μάκη το Μαυρίκο, γιατί με ενδιέφεραν πολύ τα καράβια στο καρνάγιο, αλλά και με την Αυγουστίνα Δουράτσου και με το Νίκο το Φιλάρετο.

«Nηφάλιος λόγος»

   - Πόσο έχει αλλάξει κατά τη γνώμη σας το νησί τα τελευταία χρόνια;

   - Τα τελευταία χρόνια ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού ζητά διέξοδο μέσα από τον τουρισμό και εκ των πραγμάτων είναι πολύ δύσκολο να τεθούν κάποια όρια στην καταλυτική για το νησί επιρροή του τουρισμού. Χρειάζεται όμως να υπάρξει νηφάλιος λόγος και να αναπτυχθούν επιχειρήματα υπέρ της ήπιας ανάπτυξης. Νομίζω ότι δεν είναι αναγκαία η απευθείας αντιπαράθεση αναφορικά με τη μορφή και την έκταση της τουριστικής ανάπτυξης. Δεν είναι άσχημο, για παράδειγμα, να ειπωθεί ότι η παρουσία του καζίνο αποδείχτηκε περισσότερο αρνητική παρά θετική για τη Σύρο.

   - Προφανώς τάσσεστε υπέρ της ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού στη Σύρο.

   - Ξεκινώντας με δεδομένο ότι στη Σύρο δεν έρχεται κάποιος για ν' απολαύσει τις παραλίες της, είναι εύλογο ότι πρέπει να προσελκυσθούν επισκέπτες υψηλών απαιτήσεων, αρκεί να υπάρξει έγκαιρος και σαφής προγραμματισμός. Όμως απ ' ότι φαίνεται και στη Σύρο επικρατεί η λογική του εύκολου και γρήγορου κέρδους, η οποία συνήθως λειτουργεί ως μπούμερανγκ για την ανάπτυξη.

   - Κατά πόσο έχει συνειδητοποιηθεί αυτή η αλήθεια από τους τουριστικούς επιχειρηματίες του νησιού;

   - Συμβαίνει πολλές φορές ιδιοκτήτες ενοικιαζομένων δωματίων να μην έχουν διαμορφώσει άποψη για το τι σημαίνει τουρισμός ή το να είσαι πελάτης. Περνώντας όμως ο καιρός αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι πρέπει να δώσεις πρώτα για να πάρεις. Ό,τι πάρεις σε μια σεζόν θα το χάσεις μακροπρόθεσμα, οπότε τίθεται ως ανάγκη πλέον η αλλαγή νοοτροπίας σε όσους ασχολούνται με τον τουρισμό.

   - Θα ήθελα να περάσουμε από τον τουρισμό στον πολιτισμό ρωτώντας σας γιατί δεν ευδοκίμησε η πρόταση, που υποστηρίξατε κι εσείς να ενταχθεί η Σύρος στο Πολιτιστικό Δίκτυο Πόλεων με θεματική το λαϊκό τραγούδι;

   - Η πρόταση αυτή, να δημιουργηθεί στη Σύρο Σχολή Λαϊκής Μουσικής στο πλαίσιο του Πολιτιστικού Δικτύου, έγινε επί υπουργίας Θάνου Μικρούτσικου. Δυστυχώς δεν προχώρησε αυτή η πρόταση για πολλούς και διάφορους λόγους. Πιστεύω όμως ότι ανεξάρτητα από τις προθέσεις του  εκάστοτε υπουργού Πολιτισμού, αν υπάρξει θέληση και συνεχής πίεση από τους τοπικούς φορείς, τότε ίσως να έχουμε κάποια εξέλιξη.

   - Το θεσμό των «Ερμουπολείων» πώς τον κρίνετε τα τελευταία χρόνια;

   - Τα Ερμουπόλεια, ως πολιτιστικός θεσμός, δεν πάνε άσχημα. Πάντοτε βέβαια υπάρχει η δυνατότητα να γίνουν καλύτερα. Συμβαίνει συχνά ο συρμός, η μόδα, να υφίστανται σε βάρος των ουσιαστικών πραγμάτων. Για παράδειγμα αναφέρομαι σε κάποιες "λαμπερές" εκδηλώσεις, οι οποίες διοργανώνονται τα τελευταία χρόνια και προκαλούν κακό στο θεσμό των Ερμουπολείων, μιας και ο κόσμος νομίζει ότι εντάσσονται στο πρόγραμμα των εκδηλώσεων. Κάποια στιγμή κάποιοι πρέπει να πουν "ό,τι έγινε, έγινε" και να δώσουν ένα τέλος σε πράγματα κακόγουστα και ξένα προς την ιστορία και τον πολιτισμό αυτού του τόπου. Δυστυχώς όμως το φανταχτερό, το κακόγουστο και το ηχηρό στις περισσότερες των περιπτώσεων επικρατεί του ποιοτικού και του ουσιαστικού. Η ενδυνάμωση του θεσμού των Ερμουπολείων προϋποθέτει, κατά τη γνώμη μου, το ξεπέρασμα της λογικής της πρόχειρης μόδας και την ενασχόληση με πράγματα ουσιαστικά.

   - Mετά την ολοκλήρωση των εργασιών αποκατάστασης του θεάτρου ΑΠOΛΛΩΝ, ποια κατά τη γνώμη σας πρέπει να είναι η χρήση του;

   - Το ερώτημα που μου θέτετε μένει ν' απαντηθεί από τους ίδιους τους συριανούς. Μιλάμε καταρχήν για έναν σπάνιο χώρο, λόγω της ιστορίας του. Η χωρητικότητα του είναι καλή για το μέγεθος του νησιού. Αν το θέατρο αυτό το λειτουργήσει μια Επιτροπή που να έχει όραμα, θα μπορεί να φιλοξενεί 100-120 εκδηλώσεις το χρόνο, θα πρέπει επίσης να γίνεται μια αυστηρή επιλογή των εκδηλώσεων που θα φιλοξενούνται στο θέατρο ΑΠOΛΛΩΝ, κι αυτό εναπόκειται στη γνώση και τις ικανότητες της Επιτροπής που θα το λειτουργεί. Σε κάθε περίπτωση το κλειδί της επιτυχημένης λειτουργίας του θεάτρου θα το έχει το ίδιο το συριανό φιλότεχνο κοινό.

«Περνιέται ένα όριο»

   - Πώς βλέπετε να εξελίσσονται τα πράγματα για τη Σύρο τα επόμενα χρόνια;

   - Η Σύρος βρίσκεται σε μια "παράξενη" χρονική στιγμή της ιστορίας της. Περνιέται ένα όριο και είναι καλύτερα εμείς ως απλοί παρατηρητές, να μείνουμε έξω απ' αυτή την ιστορία. Ό,τι και να λέμε εμείς, ό,τι κι αν παρατηρούμε, δεν θα πάψουμε να είμαστε ξένοι και δεν μπορούμε ποτέ να νιώσουμε την αγωνία των ανθρώπων που ζουν εδώ. Βεβαίως δεν είμαστε τουρίστες ερχόμαστε εδώ για λίγο καιρό και θέλουμε άλλα πράγματα απ' αυτά που ζητά ο κόσμος: Εμείς ζητάμε ησυχία και ξεκούραση. O κόσμος ζητά κίνηση, χρήμα, ανοικοδόμηση. Πρόκειται για ζητήματα που η ίδια η κοινωνία πρέπει να ρυθμίσει. Καλύτερα λοιπόν εμείς ν' αφήσουμε τα πράγματα να εξελιχθούν.

   - Πριν μερικά χρόνια  είχατε δώσει στο θέατρο ΑΠOΛΛΩΝ συναυλία-αφιέρωμα στο Μάρκο Βαμβακάρη. Πόσο σημαντική υπήρξε για σας;

   - Ήταν εξαιρετική στιγμή. Είχε πολύ καλή αύρα ο κόσμος και όλοι εμείς που συμμετείχαμε και αντιμετωπίστηκε πολύ θετικά από όλους. Και από τεχνικής άποψης ήταν μια άψογη δουλειά, γιατί είχαμε την ευχέρεια να ηχογραφήσουμε δύο φορές. Η παρουσία συριανών στο θέατρο και η συμμετοχή τους στο τραγούδι έδωσε μια άλλη αίσθηση στην ηχογράφηση. Oι συριανοί λατρεύουν τα τραγούδια του Βαμβακάρη κι αυτό το κλίμα πέρασε και στο δίσκο.

   - Τελευταία τραγουδήσατε Βαμβακάρη και Τσιτσάνη και τώρα σμυρνέικα. Αποτελεί πηγή έμπνευσης η παράδοση και το λαϊκό τραγούδι;

   - Εγώ προτείνω στον κόσμο αυτό που έχω μέσα μου, αυτό που νιώθω. Τον καλλιτέχνη δεν πρέπει να τον ενδιαφέρει τι θέλει ο κόσμος. O κόσμος μπορεί να τα θέλει όλα. Τα τραγούδια του Βαμβακάρη ήθελα να τα πω, γιατί ήθελα να τραγουδήσω. Δεν μ' ενδιέφερε αν θα πουλήσουν, χαίρομαι όμως που βρήκαν ανταπόκριση στον κόσμο. Τα τραγούδια αυτά δεν είναι ξεπερασμένα. O κόσμος τα τραγουδάει ακόμα, τα έχει ανάγκη. Το 98% των τραγουδιών που ακούμε σήμερα είναι παλιά εξάλλου και μόνο το 2% έχουν πρωτογενή έκφραση. Μόνο ο ήχος και οι φωνές είναι καινούριες. Εξάλλου αν δεν γνωρίζεις το παρελθόν, δεν μπορείς να δημιουργήσεις.

   - Oι πρόβες σας είναι επίπονες. Αναζητάτε την τελειότητα;

   - Τι πιο ωραίο από το να θέλεις να κάνεις τη δουλειά σου καλά; Εξάλλου στην πρόβα βγαίνουν πάντα καινούρια πράγματα. Δεν δέχομαι όμως τον όρο "τελειομανής". Δεν είναι μανία να θέλεις η μουσική σου να είναι άψογη.

   - Τί θα λέγατε προς το κοινό που του αρέσει το τραγούδι και η τέχνη γενικότερα;

   - Θα έλεγα να αποφύγει τη μετριότητα, την καθημερινότητα, την επανάληψη και τη ρουτίνα.

   - Πώς βλέπετε τη μελλοντική ενασχόληση σας με τη μουσική;

   - Παράλληλα με τη μουσική ασχολούμαι ήδη με την παραγωγή. Ήδη από τον πρώτο χρόνο της δουλειάς μου ήμουν και παραγωγός της δουλειάς μου. Oι ιδέες για τους δίσκους, τους χώρους, τους συνεργάτες, τους ήχους είναι δικές μου. Δεν έκανα ποτέ πράγματα που μου επέβαλαν κάποιοι άλλοι. Έχω κάνει 100 δίσκους. Άρα όσο είμαι τραγουδιστής είμαι και παραγωγός.

   - Σας ευχαριστώ για τη συζήτηση που είχαμε.

   - Kι εγώ σας ευχαριστώ.