«ΣΥΡΑ με λογισμό και μ’όνειρο» : Για την ανάρτηση της «Πολεοδομικής Μελέτης» Ερμούπολης

Έχουμε επανειλημμένως εκφράσει, τα τελευταία 10 χρόνια, τη γνώμη μας για την «Πολεοδομική Μελέτη Ερμούπολης». Παραμένουμε σταθεροί στην κριτική μας, αφού η πλήρως τεκμηριωμένη επιχειρηματολογία μας ουδέποτε διαψεύστηκε από τους υπεύθυνους (ειδικούς και μη) αυτής της μελέτης. Έχουμε αποδείξει, με δεκάδες κείμενα και συγκεκριμένες δημόσιες πρωτοβουλίες, ότι η εν λόγω «μελέτη», αν πράγματι μπορεί να ονομαστεί έτσι, κινείται εκτός ισχύοντος θεσμικού πλαισίου και τεχνικών προδιαγραφών σύνταξης πολεοδομικών μελετών, ενώ δεν λύνει και δεν ρυθμίζει κανένα από τα προβλήματα της Ερμούπολης, γιά τα οποία υποτίθεται ότι εκπονήθηκε, απεναντίας τα επιδεινώνει. Εικάζουμε, λοιπόν, ότι ο απώτερος σκοπός είναι να νομιμοποιηθούν οι μέχρι σήμερα παρανομίες (καταπατήσεις και ιδιωτικοποιήσεις δημοσίων χώρων, δόμηση σε οικόπεδα που ως δια «μαγείας» βρέθηκαν από εκτός σχεδίου εντός με, προφανώς, τελείως διαφορετικούς όρους δόμησης κ.λπ.). Και γι’ αυτόν κυρίως το λόγο, παρά τις «φιλότιμες» προσπάθειες τοπικών παραγόντων των Κομμάτων εξουσίας, δεν έχει εγκριθεί μέχρι σήμερα και ούτε πρόκειται να εγκριθεί παρά μόνο με νομοθετικό «πραξικόπημα».

Η ιστορία ξεκίνησε το 2001, μετά από την απόφαση του Σ.τ.Ε, ότι για τη έκδοση οικοδομικών αδειών στην Ερμούπολη ισχύουν οι όροι δόμησης των παραδοσιακών οικισμών, ως Έρευνα του Ε.Μ.Π. (Εργαστήριο Πολεοδομικών Εφαρμογών με υπεύθυνο τον Δ/ντή του καθηγητή κ. Ιωσήφ Στεφάνου). Στη συνέχεια υιοθετήθηκε από τις Τεχνικές Υπηρεσίες του τέως Δήμου Ερμούπολης και βαπτίστηκε «Πολεοδομική Μελέτη Ερμούπολης». Αυτή τη «Μελέτη» η εκάστοτε Δημοτική Αρχή περιφέρει από Επιτροπή σε Επιτροπή, από Συμβούλιο σε Συμβούλιο, από Υπουργείο σε Υπουργείο ζητώντας τη θεσμοθέτησή της. Έχουν αλλάξει Κυβερνήσεις, έχουν αλλάξει αρμόδιοι Υπουργοί, έχουν γίνει τεράστιες προσπάθειες από τοπικούς φορείς, θερμούς υποστηρικτές αυτής της «Μελέτης», αλλά φτάσαμε στο 2011, έχουμε πλέον ενιαίο Δήμο, νέο Δημοτικό Συμβούλιο, αλλά η πολυπόθητη και πλειστάκις διατυμπανισμένη τελική έγκριση της «Μελέτης» δε φαίνεται στον ορίζοντα.

Κάθε τόσο η Δημοτική Αρχή, ως μαθητευόμενος ταχυδακτυλουργός,  βγάζει και ένα λαγό από το καπέλο της! Αυτήν τη φορά (10-24 Αυγούστου 2011) έβγαλε την «Ανάρτηση Πολεοδομικής Μελέτης Ερμούπολης»» στην προσπάθειά της, όπως διακηρύττει,  «να θεσμοθετηθεί μια άρτια επιστημονικά πολεοδομική μελέτη για το πολεοδομικό συγκρότημα της Ερμούπολης». Και γιατί αυτή η 3^η ανάρτηση; Γιατί, όπως διαβάζουμε στην ανακοίνωση του Δήμου, «μετά τη 2^η ανάρτηση του 2003, και αφού η πολεοδομική μας μελέτη εγκρίθηκε  και από τα δύο συναρμόδια Υπουργεία (Αιγαίου και Πολιτισμού) υποχρεωθήκαμε (η υπογράμμιση δική μας), μετά από 8 χρόνια να επικαιροποιήσουμε τη μελέτη μας, προκειμένου να λαμβάνει υπόψη της τη σημερινή υπάρχουσα κατάσταση…». Βέβαια δε  εξηγούν γιατί, αφού εγκρίθηκε η μελέτη από τα συναρμόδια Υπουργεία, η διαδικασία δεν ολοκληρώθηκε με την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος, όπως επίσης δεν εξηγούν πώς και πότε προέκυψε η αναγκαιότητα της επικαιροποίησης. Με άλλα λόγια: ο Δήμος τα είχε κάνει όλα μια χαρά, πήρε μάλιστα και την έγκριση 2 ολόκληρων Υπουργείων (άγνωστο υπό ποιες προϋποθέσεις), αλλά παρόλα αυτά κάποιοι (οι «γνωστοί εχθροί» της Ερμούπολης;) τον υποχρέωσαν να επικαιροποιήσει την ήδη, υποθέτουμε, άρτια επιστημονικά, μελέτη, αναβάλλοντας έτσι την τελική έγκρισή της..

Το τοπίο παραμένει θολό. Η σχετική με την «Πολεοδομική Μελέτη» πληροφόρηση υπήρξε πάντα μονόπλευρη, ελλιπής και συχνά παραπλανητική. Καμία σχέση με την λεπτομερή πληροφόρηση των ενδιαφερομένων πολιτών, όπως περιγράφεται και απαιτείται από την ισχύουσα νομοθεσία και τις σχετικές τεχνικές προδιαγραφές σύνταξης πολεοδομικών μελετών. Πληροφορίες από τους άμεσα εμπλεκομένους προς τους Συριανούς υπήρξαν κυρίως προφορικές, σχεδόν προπαγανδιστικές. Ελάχιστα γραπτά κείμενα-έγγραφα. Συναντήσεις επί συναντήσεων μεταξύ αρμοδίων του Δήμου και των Υπουργείων χωρίς ανταλλαγή εγγράφων (η περιβόητη ελληνική γραφειοκρατία αποκοιμισμένη), αποφάσεις συμβουλίων χωρίς πρακτικά. Πίστευε και μη ερεύνα!

Ποιος όμως είναι ο σκοπός αυτής της «Πολεοδομικής Μελέτης»; Ούτε αυτός είναι ξεκάθαρος. Συνήθως με αυτού του είδους τις μελέτες ρυθμίζονται περιπτώσεις «Ένταξης στο σχέδιο πόλης», «Ρυμοτομικά Σχέδια», «Αναθεωρήσεις, τροποποιήσεις ή/και επεκτάσεις ήδη εγκεκριμένων Σχεδίων και Ρυμοτομικών». Τι από τα παραπάνω επιχειρεί να ρυθμίσει η παρούσα «Πολεοδομική Μελέτη της Ερμούπολης»; Τα αναρτημένα σχεδία θα έπρεπε να το διευκρινίζουν. Απεναντίας δε διευκρινίζουν απολύτως τίποτα. Τα αναρτημένα σχέδια (Π.Μ.1.1 έως Π.Μ1.12) έχουν τίτλο «Ρυμοτομικό Σχέδιο Ερμούπολης» χωρίς όμως υπόμνημα. Πρόκειται για αναθεώρηση εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου, πρόκειται για ρυμοτομικό σχέδιο ένταξης οικισμών προϋφισταμένων του 1923, πρόκειται για ρυμοτομικό σχέδιο επέκτασης; Πρόκειται για ένα συνδυασμό των παραπάνω; Αυτό δε διευκρινίζεται, και κατά συνέπεια παραμένει χωρίς απάντηση ένα μείζον θέμα: Ποιοι είναι υπόχρεοι   εισφοράς σε γη και χρήμα. Κανένα γραπτό επεξηγηματικό κείμενο δε συνοδεύει την ανάρτηση. Επί τη ευκαιρία επισημαίνουμε ότι δεν υπάρχει επίσημη εγκεκριμένη οριοθέτηση του προϋφισταμένου προ του 1923 οικισμού της Ερμούπολης, όπως και των οικισμών «Ανάσταση», «Καρναρόλες», «Καμίνια», «Ταξιάρχαι» και «Λαζαρέττα». Επισημαίνουμε ότι υπάρχει έγγραφο του Υπουργείου Δημοσίων Έργων, Διεύθυνση Πειραιώς και Νήσων από 5-9-1967, το οποίο ποτέ δεν ανακλήθηκε, που λέει ότι η Ερμούπολη στερείται εγκεκριμένου Ρυμοτομικού Σχεδίου και ότι για την έκδοση οικοδομικών αδειών θα πρέπει να εφαρμόζονται οι διατάξεις που αφορούν τους υφιστάμενους προ του 1923 οικισμούς.

Όπως υπάρχει, επίσης, έγγραφο του Δήμου Ερμούπολης του 1997 που το υπογράφει ως Δ/ντής Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου, ο σημερινός Πρόεδρος της ομάδας εκπόνησης της μελέτης και Προϊστάμενος της Πολεοδομίας του Δήμου Σύρου-Ερμούπολης, κ Π. Καρακατσάνης, όπου δηλώνεται ότι στο Δήμο «δεν υπάρχει εγκεκριμένο και σε ισχύ ρυμοτομικό σχέδιο Ερμούπολης». Ομοίως ο Δ/ντής της Διεύθυνσης Πολεοδομίας του ΥΠΕΧΩΔΕ, κ. Γεράσιμος Αποστολάτος, διαβεβαίωνε το 1997, απαντώντας σε αίτημα Συριανού μελετητή-μηχανικού, ότι «..Ρυμοτομικό Διάταγμα ή Απόφαση που να καλύπτει όλη την πόλη της Ερμούπολης δεν υπάρχει στα αρχεία μας (εννοεί του ΥΠΕΧΩΔΕ)».

Οι διατάξεις του σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος με τίτλο «Αναθεώρηση του εγκεκριμένου (;) ρυμοτομικού σχεδίου Ερμούπολης Ν. Κυκλάδων, πολεοδόμηση των οικισμών των προϋφιαταμένων του 1923 “Ανάσταση”,  “Καρναρόλες”,  “Καμίνια”,  “Ταξιάρχαι”  και “Λαζαρέττα”, καθορισμός χρήσεων γης, όρων και περιορισμών δόμησης», που συνοδεύει την ανάρτηση (;), σε μεγάλο βαθμό δεν αντιστοιχούν στις ενδείξεις των αναρτημένων σχεδίων. Επισημαίνουμε ότι σύμφωνα με τις ισχύουσες προδιαγραφές εκπόνησης πολεοδομικών μελετών (ΥΠΕΧΩΔΕ 1988) «Η προτεινόμενη πολεοδομική επέμβαση πρέπει να συμφωνεί με το λεκτικό της απόφασης του ΟΤΑ που συνοδεύει και πρέπει αυτό να βεβαιώνεται με θεώρηση των σχεδίων από τον Δήμαρχο ή τον Πρόεδρο της Κοινότητας». Αν το λεκτικό της παραπάνω απόφασης πρέπει να συμφωνεί με τα σχέδια πόσο μάλλον το Προεδρικό Διάταγμα που αποτελεί το νομικό εργαλείο εφαρμογής της Πολεοδομικής Μελέτης.

Στο χάρτη Π.Μ.3 ορίζεται χρωματικά περιοχή με τον περίεργο -ανύπαρκτο στην σχετική νομοθεσία-, τίτλο «Πρώην Ρυμοτομικό» (εγκεκριμένο και σε ισχύ;) σύμφωνα, υποθέτουμε, με τα αναγραφόμενα σε πινακάκι διάφορα ΦΕΚ (περιόδου 1937-1953), το οποίο συνοδεύεται από υπόμνηση ότι αυτά προέκυψαν από την έρευνα του ΕΜΠ. Επ’ αυτού θα θέλαμε να υπογραμμίσουμε τα ακόλουθα:

α) Για τον ορισμό του υφισταμένου, εγκεκριμένου και σε ισχύ «Ρυμοτομικού Σχεδίου» θεσμικά υπεύθυνη είναι η μελετητική ομάδα που υπογράφει τη μελέτη και όχι οποιαδήποτε έρευνα του ΕΜΠ. Επισημαίνουμε ότι η μελετητική ομάδα για τη «σύνταξη και παρακολούθηση» της Πολεοδομικής Μελέτης, ορίστηκε με απόφαση Δημάρχου (αναρτημένη) της 1-8-2011. ….Στις 10-8-2011 έγινε η ανάρτηση. Φανταστικοί χρόνοι «ολοκλήρωσης» πολεοδομικής μελέτης!!

β) Τα αναφερόμενα ΦΕΚ δεν καλύπτουν παρά μόνο ένα μέρος από την οριοθετημένη στο σχέδιο ως «Πρώην Ρυμοτομικό» (!;) περιοχή της Ερμούπολης.

γ) Οι απεικονιζόμενες σ’ αυτά τα ΦΕΚ ρυμοτομικές γραμμές είναι διαφορετικές από τις σχεδιασμένες στο χάρτη Π.Μ.3. Στο σχέδιο Π.Μ.3. οι ρυμοτομικές γραμμές των σχεδίων των διαταγμάτων των ΦΕΚ  ταυτίζονται με τις υφιστάμενες σημερινές. Δύο τινά συμβαίνουν: Ή οι ρυμοτομικές γραμμές των διαγραμμάτων των ΦΕΚ και της υφιστάμενης ρυμοτομίας ταυτίζονται, οπότε δεν χρειάζεται καμιά αναθεώρηση, ή (έστω και κάποιες) τροποποιούνται, οπότε απαιτούνται ο κατάλληλος σχεδιασμός και η αιτιολόγηση της τροποποίησης. Μερικά παραδείγματα-ερωτήματα: Πώς και γιατί αλλάζει το σχήμα και η θέση της πλατείας Δόξας και της πλατείας Ορφανοτροφείου (ΦΕΚ 320/27-11-1887); Πώς εξαφανίστηκε  η πλατεία στο Νεώριο, συμπεριλαμβανομένου όλου του ρυμοτομικού ιστού τού Ναυπηγείου (ΦΕΚ 11/21-3-1860); Πότε εντάχθηκε-επεκτάθηκε και βάσει ποιων ΦΕΚ η περιοχή των Μύλων στα Βαπόρια (ΦΕΚ 287/30-9-1933); Πότε και με ποιο Διάταγμα εντάχθηκε στο σχέδιο το Νησάκι; Πότε και με ποιο Διάταγμα εντάχτηκε στο σχέδιο η περιοχή από την οδό Ύδρας μέχρι την Ανάσταση; Πώς και γιατί δομήθηκε η σημερινή οδός «Αντωνίου Μάτεσι» (περιοχή Τουρκί), και τροποποιήθηκε η χάραξη της (ΦΕΚ 31/9-9-1874);  Πότε και σε ποιο ΦΕΚ δημοσιεύτηκαν τα Βασιλικά Διατάγματα 14-8-1937 (;), 20-8-1937, που αναφέρονται στο σχέδιο ΜΠ.3;  Με ποια αιτιολογία διπλασιάζεται σχεδόν ο Συντελεστής Δόμησης (Σ.Δ.) και μάλιστα χωρίς το πλαφόν των 400 τμ.; Με ποιο σκεπτικό ορίστηκε η «αμιγής κατοικία»;  Σε ποιο κείμενο, άγνωστο στο ευρύτερο κοινό, αιτιολογούνται όλα τα παραπάνω;.

Γενικά οι πληροφορίες που τα αναρτημένα σχέδια δίνουν στους ενδιαφερόμενους πολίτες της Ερμούπολης είναι ελλιπέστατες και απέχουν παρασάγγες από αυτές που υποδεικνύουν και απαιτούν οι διατάξεις της ισχύουσας πολεοδομικής νομοθεσίας και των προδιαγραφών εκπόνησης πολεοδομικών μελετών. Η ανάγνωση των αναρτημένων σχεδίων παραμένει γρίφος ακόμη και για έναν ειδικό.

Η όλη υπόθεση αυτής της ανάρτησης παραμένει ένα μεγάλο ερωτηματικό. Η «επικαιροποίηση» που η Δημοτική Αρχή λέει ότι υποχρεώθηκε να κάνει αποτελεί πρόφαση. Ακόμα και αν αναφέρεται στο γνωστό ζήτημα πυκνοδομημένα-αραιοδομημένα που «ανακαλύφτηκε» το 2008. Σε τι στοχεύει άραγε ο Δήμος με αυτή του την πρωτοβουλία; Στη νομιμοποίηση της μελέτης; Για να ανακινήσει το θέμα και να ξαναρχίσει τις «πιέσεις» προς τα πάνω;. Μήπως ελπίζει σε κάποια «νομοθετική ρύθμιση» που θα τον βγάλει από το μονόδρομο που εδώ και χρόνια ακολουθεί και που έχει οδηγήσει το όλο ζήτημα σε τέλμα;

Επαναλαμβάνουμε: Η πολεοδομική μελέτη της Ερμούπολης χρειάζεται να εκπονηθεί εκ νέου σύμφωνα με την ισχύουσα πολεοδομική νομοθεσία αφού, όμως, ξεκαθαριστεί ποια συγκεκριμένα προβλήματα χρειάζεται να αντιμετωπιστούν και να αναζητηθούν εφικτές και νόμιμες λύσεις.