Το σύνολο ποιητικών συνθέσεων του Μάνου Ελευθερίου με τον τίτλο Ο νοητός λύκος ανήκει στα προϊόντα δημιουργικής γραφής που προσφέρουν δυνατότητες προσέγγισης τόσο στο επίπεδο της κειμενικής παραστατικής επιφάνειας, όσο και κυρίως στο επίπεδο της βαθείας δομής του κειμένου σύμφωνα με τη διαστρωμάτωση των συνδηλώσεων αυτού.
Με αυτή την υπόθεση εργασίας, αναγνωρίζεται για άλλη μια φορά η στοχαστική οπτική του Ελευθερίου σε ό,τι αφορά την κριτική αντιμετώπιση της αντικειμενικής πραγματικότητας με βάση το βιωματικό και γνωστικό φορτίο ως υλικό για την οργάνωση του κειμενικού κόσμου, όπου κυριαρχούν αφενός ο διάλογος ανάμεσα στον κόσμο της τέχνης και στον κόσμο της φύσης, και αφετέρου ο χρόνος στη διάσταση του προσωπικού και του γενικού παρελθόντος. Σ’ αυτό το πλαίσιο ο αναδρομικός έλεγχος του βίου οδηγεί στην ανάκληση του πολυκύμαντου περιεχομένου της μνήμης και της συνείδησης και επομένως στην ανάπτυξη του εξίσου πολυκύμαντου περιεχομένου του εσωτερικού ανθρώπου.
Οι σκέψεις ως προϊόν της ανθρώπινης διανοίας κατά τη ροή του χρόνου κατατρώγουν τον εσωτερικό άνθρωπο και με αυτή τη διαδικασία τον κάνουν να βλέπει μακριά, να διακρίνει και να επισκέπτεται τις περιοχές της φαντασίας και του ονείρου, καθώς και τα πεδία της νέκυιας. Κυρίως η νέκυια προβάλλεται ως «βιοτικός» τόπος που προσφέρει αυτογνωσία, έλεγχο βίου και μνήμης, πρόκληση για την (ανέφικτη, πάντως, όπως τελικά αποδεικνύεται) αποκατάσταση ή θεραπεία του παρελθόντος.
Η μεταφορά, οι συνδηλώσεις και οι γραμματικές εικόνες λειτουργούν ως βασικοί δείκτες του ύφους του Ελευθερίου και προσδιορίζουν την ποιότητα ενός λόγου άμεσου, παραβολικού, πνευματώδους, με τη στερεή δομή της αφηγηματικότητας και την ευέλικτη ροή του ρυθμού.
Εξάλλου, ως βασικοί υφολογικοί μηχανισμοί για την οργάνωση του κειμενικού κόσμου του βιβλίου αναγνωρίζονται το μεταγλωσσικό υλικό και τα διακείμενα. Στην πρώτη περίπτωση ο Ελευθερίου φαίνεται αφενός να χρησιμοποιεί τη μορφολογία των λέξεων ως σήμα επικοινωνίας για τη μετάδοση του μηνύματος, και αφετέρου να δηλώνει τη σχέση του με την τέχνη (του λόγου, αλλά και γενικότερα).
Σε ό,τι αφορά τα διακείμενα, ο Ελευθερίου αξιοποιεί εκλεκτικές συγγένειες για τη διάρθρωση του σημασιολογικού τοπίου και κυρίως για τη σηματοδότηση της εισόδου σ’ αυτό με μια μακρά σειρά εναρκτήριων παραθεμάτων από τη λόγια γραπτή και τη λαϊκή προφορική παράδοση που φαίνεται να δηλώνουν τον ορίζοντα αλλά και την καταγωγή του κειμενικού κόσμου.
Τα εναρκτήρια παραθέματα προειδοποιούν για την ανάπτυξη των ένδεκα, περισσότερο ή λιγότερο εκτενών ποιητικών συνθέσεων του βιβλίου, εκ των οποίων η πρώτη λειτουργεί ως πρόλογος. Οι ποιητικές αυτές συνθέσεις, οργανωμένες σε στροφές των έξι ελεύθερων στίχων με έντονο ρυθμό, στον οποίον συμβάλλουν ποικίλες παρηχήσεις με την εμπλοκή και της ομοιοκαταληξίας (ενίοτε ως αποτέλεσμα διασκελισμού λέξεων σε συνεχόμενους στίχους), και με ιδιαίτερους περιγραφικούς και συνδηλωτικούς τίτλους, δημιουργούν την εντύπωση ότι αντιστοιχούν στο προοίμιο και στα στάδια εξέλιξης του κειμενικού κόσμου. Η ενδέκατη ποιητική σύνθεση φέρει τον τίτλο «Ο νοητός λύκος» που έχει αναχθεί σε τίτλο του βιβλίου ως συνόλου. Υπ’ αυτή την έννοια, ο τίτλος με το βιωματικό και συνδηλωτικό αντίκρισμα που είναι σαφές ότι διαθέτει, λειτουργεί ως κορύφωση ή στέψη στη δομή του κειμενικού κόσμου, και παράλληλα εξασφαλίζει διαδρομές για τη δημιουργική ανάγνωση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.