Σύμφωνα με έρευνα του Κέντρου Ανάπτυξης και Εκπαιδευτικής Πολιτικής της Γ.Σ.Ε.Ε. (Γ.Σ.Ε.Ε., 2007), η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου συγκαταλέγεται στις “γκρίζες και τις μαύρες ζώνες” του ελλαδικού εκπαιδευτικού χάρτη, καθώς εκτός από τα χαμηλά ποσοστά πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση τα οποία αποτυπώνονται στην παραπάνω έρευνα, περισσότερο ανησυχητικές είναι οι απώλειες που εμφανίζονται σε επίπεδο σχολικής διαρροής και πρόωρης σχολικής εγκατάλειψης. Παράλληλα ίδιο περιεχόμενο έχει και έρευνα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για τη μαθητική διαρροή στη Β/θμια Εκπαίδευση (Π.Ι., 2008). Στην προαναφερθείσα έρευνα της Γ.Σ.Ε.Ε. και στο σημείο που αφορά στο πλαίσιο χάραξης της εθνικής πολιτικής προτείνεται η ένταξη των Κυκλάδων και της Δωδεκανήσου σε Ζώνες Επείγουσας και Άμεσης Προτεραιότητας, αντίστοιχα.
Αναμφίβολα, αν δεν αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση, θα διαμορφωθούν συνθήκες οικονομικής, κοινωνικής και πολιτισμικής στασιμότητας, θα ενισχυθούν οι τάσεις εσωτερικής μετανάστευσης και εγκατάλειψης περιοχών, με αναπόφευκτη συνέπεια το μαρασμό των τοπικών κοινωνιών. Είναι καιρός να υπάρξουν παρεμβάσεις οι οποίες θα υπερβαίνουν το συγκεντρωτικό και “τυφλό” χαρακτήρα της εκπαιδευτικής πολιτικής, ενισχύοντας ουσιαστικά περιοχές και κοινωνικές ομάδες με χαμηλούς δείκτες εκπαίδευσης, παρέχοντας χρηματοδοτήσεις και υποδομές, εκπαιδευτικό προσωπικό και προγράμματα αντιμετώπισης της σχολικής διαρροής, των χαμηλών επιδόσεων και της σχολικής αποτυχίας(Ν. Φωτόπουλος, 2007). Θα πρέπει με άλλα λόγια, στο πρόβλημα των κοινωνικών και περιφερειακών ανισοτήτων στην εκπαίδευση να απαντήσουμε με στήριξη και ενδυνάμωση των περιοχών και των κοινωνικών ομάδων που υποφέρουν περισσότερο και το έχουν πραγματικά ανάγκη. Η εφαρμογή από το κράτος και τους θεσμούς της ίσης κατανομής των κονδυλίων δε φαίνεται να μειώνει σημαντικά την κοινωνική ανισότητα στην εκπαίδευση, σε αντίθεση με την πολιτική της παροχής μεγαλύτερων ποσών σε αυτούς που έχουν πραγματικά ανάγκη (Φραγκουδάκη, 2008). Αυτό, βεβαίως, από μόνο του δεν είναι δυνατόν να άρει τις τεράστιες κοινωνικές και ταξικές ανισότητες της ελληνικής κοινωνίας, οι οποίες θεωρούμε ότι μπορούν να αμβλυνθούν μέσα από την άσκηση αντισταθμιστικών εκπαιδευτικών πολιτικών, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και η θεσμοθέτηση των Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας(ΖΕΠ). Oι Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας είναι σχέδια αντιμετώπισης της σχολικής αποτυχίας ανά γεωγραφική περιοχή. Η μεγαλύτερη ανάγκη ορίζεται με βάση τις περιοχές με υψηλότερους δείκτες σχολικής αποτυχίας, σχολικής καθυστέρησης και εγκατάλειψης του σχολείου, χαμηλότερους δείκτες πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.
Ανάπτυξη περιφερειακής εκπαιδευτικής πολιτικής
Για την αντιμετώπιση του φαινομένου όξυνσης και αναπαραγωγής των κοινωνικών και εκπαιδευτικών ανισοτήτων για τις περιοχές όπως οι Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα, προτείνεται τόσο η χάραξη ευέλικτης εξειδικευμένης εκπαιδευτικής πολιτικής όσο και μέτρα άμεσης παρέμβασης. Ταυτόχρονα, υπογραμμίζουμε ότι η βελτίωση των εκπαιδευτικών δεικτών δεν μπορεί να υλοποιηθεί αυτοδύναμα, αλλά όπως προκύπτει και από την ευρωπαϊκή εμπειρία, αυτό μπορεί να επιτευχθεί σε άμεση και ουσιαστική συνάρτηση με τη βελτίωση των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δεικτών της τοπικής κοινωνίας.
Μια εξειδικευμένη πάγια εκπαιδευτική πολιτική θα πρέπει να κινείται στους 3 ακόλουθους άξονες:
· Γενναία αύξηση της χρηματοδότησης της Παιδείας και άμεση αλλαγή του μοντέλου κατανομής των πόρων για την εκπαίδευση, με υιοθέτηση ενός διαφοροποιημένου συστήματος χρηματοδότησης το οποίο θα λαμβάνει υπόψη του τόσο τις κοινωνικές, οικονομικές, πολιτισμικές και μορφωτικές ανάγκες της κάθε περιοχής, όσο και τις ιδιαίτερες συνθήκες πρόσβασης και επικοινωνίας.
· Άμεση και κατά προτεραιότητα χρηματοδότηση έργων υποδομής και ανάπτυξης υπηρεσιών, σύγχρονης τεχνολογίας και ανθρώπινου δυναμικού.
· Εκπαιδευτική ενίσχυση σε πόρους, υποδομές, αντισταθμιστικούς θεσμούς και εξειδικευμένο εκπαιδευτικό προσωπικό των περιοχών με χαμηλούς δείκτες εκπαίδευσης και ευημερίας, με στόχο την αντιμετώπιση των κρουσμάτων σχολικής δυσλειτουργίας και αναποτελεσματικότητας μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται η σχολική διαρροή, οι χαμηλές επιδόσεις, η σχολική βία και παραβατικότητα ανηλίκων, καθώς και τα κρούσματα ξενοφοβίας και ρατσισμού.
Συγκεκριμένα προτείνονται:
- Πλήρης κάλυψη της περιοχής με μονάδες Προσχολικής Αγωγής & Βρεφονηπιακούς Σταθμούς.
- Προτεραιότητα στην κατασκευή σύγχρονων σχολικών κτηρίων.
- Δημιουργία σχολικών εργαστηρίων (Βιβλιοθήκης - Εργαστηρίων Ηλεκτρονικών Υπολογιστών & Πολυμέσων - Εργαστήρια Τεχνών - Αίθουσες Πολλαπλών χρήσεων απαραίτητων για τις νησιωτικές περιοχές όπου η απομόνωση στερεί τη δυνατότητα πρόσβασης σε αυτά εκτός σχολικού περιβάλλοντος. Η ανάπτυξη επίσης των Τ.Π.Ε θα δώσει την ευκαιρία αντιστάθμισης της δυσκολίας πρόσβασης και επικοινωνίας π.χ. με τηλεδιασκέψεις μεταξύ των εκπαιδευτικών όσο και μεταξύ των μαθητών άλλων σχολικών μονάδων τόσο εντός όσο και εκτός νησιωτικής περιοχής.
- Προτεραιότητα στη λειτουργία Ολοήμερων Σχολείων (Νηπιαγωγείων, Δημοτικών, Γυμνασίων). Η στελέχωση των ολοήμερων σχολείων με ειδικότητες που σχετίζονται με την τέχνη και τον πολιτισμό μπορεί να λειτουργήσει αντισταθμιστικά για τους μαθητές των νησιωτικών περιοχών όπου οι δυνατότητες για επαφή με πολιτιστικές δραστηριότητες είναι περιορισμένες. Η λειτουργία του ολοήμερου σχολείου έρχεται επίσης να καλύψει τις κοινωνικές ανάγκες των κατοίκων των νησιωτικών περιοχών-γηγενών και οικονομικών μεταναστών οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι να εργάζονται σε τουριστικά επαγγέλματα με ανελαστικά και διευρυμένα ωράρια. Ενός πραγματικού ολοήμερου σχολείου (Νηπιαγωγείο-Δημοτικό-Γυμνάσιο), με συνεκτικό και ενιαίο ωρολόγιο πρόγραμμα, με επαρκείς υποδομές και μέσα, υποχρεωτικό για όλα τα παιδιά.
- Εξαίρεση της περιοχής από τα περιοριστικά μέτρα που αφορούν τους διορισμούς των εκπαιδευτικών και στις δύο βαθμίδες, καθώς οι αριθμοί εδώ νοηματοδοτούνται διαφορετικά. Αν ισχύσουν τα νέα κυβερνητικά μέτρα που αφορούν την αναλογία δασκάλων και μαθητών στην Α/θμια Εκπαίδευση, θα προκύψουν υποβιβασμοί, κυρίως, ολιγοθέσιων σχολείων ιδιαίτερα στις απομακρυσμένες νησιωτικές περιοχές με αρνητικές συνέπειες στο ήδη υποβαθμισμένο εκπαιδευτικό έργο.
- Παροχή ουσιαστικών κινήτρων για την παραμονή τόσο των νεοδιορισμένων εκπαιδευτικών περισσότερο του ενός έτους στο σχολείο διορισμού τους (επιδότηση ενοικίου, επιπλέον μόρια κ.λ.π.), όσο και την προσέλκυση έμπειρων εκπαιδευτικών. Θεωρούμε ότι θα πρέπει να λαμβάνεται ιδιαίτερα μέριμνα για εκπαιδευτικούς με οικογένεια.
- Πλήρης λειτουργία υποστηρικτικών σχολικών θεσμών (Ενισχυτική Διδασκαλία, Πρόσθετη Διδακτική Στήριξη. Τάξεις Υποδοχής κ.λ.π.). Ο τουριστικός χαρακτήρας των περισσότερων νησιωτικών περιοχών έχει ως αποτέλεσμα την προσέλκυση μεγάλου οικονομικών μεταναστών γεγονός που κάνει απαραίτητη τη λειτουργία των αντισταθμιστικών θεσμών όπως είναι οι Τάξεις Υποδοχής, τα Φροντιστηριακά Τμήματα κλπ.
- Ενεργοποίηση της σχετικής νομοθεσίας που προβλέπει την ίδρυση και λειτουργία τριών (3) επιπλέον ΚΕ.Δ.Δ.Υ στη Νάξο, στην Κω και στην Κάλυμνο. Σύσταση θέσης Σχολικού Συμβούλου Ειδικής Αγωγής με έδρα τη Ρόδο. Ενίσχυση και δημιουργία νέων δομών ψυχικής υγείας(κινητές μονάδες, ιατροπαιδαγωγικά κέντρα κ.λπ.)
- Προτεραιότητα και κίνητρα για την πλήρη –σε ειδικότητες– στελέχωση των σχολικών μονάδων. Η αναγκαιότητα για την κατά προτεραιότητα στελέχωση των σχολικών μονάδων από ειδικότητες προκύπτει από την έλλειψη δυνατότητας για τους μαθητές/τριες των απομακρυσμένων νησιών να έρθουν σε επαφή με στοιχεία πολιτισμού, ξένων γλωσσών, Νέων Τεχνολογιών κλπ.
- Προτεραιότητα και επανασχεδιασμός στην Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Θεωρούμε το μοντέλο του κεντρικού σχεδιασμού των επιμορφωτικών δράσεων μη λειτουργικό για τις νησιωτικές περιοχές και προτείνουμε τη δημιουργία αποκεντρωμένων βιώσιμων περιφερειακών επιμορφωτικών δομών με την υποστήριξη των Τ.Π.Ε και την αξιοποίηση της εκπαιδευτικής Πύλης Νοτίου Αιγαίου (www.epyna.gr) για τη δημιουργία και λειτουργία Κέντρων βασισμένα στο μικτό σύστημα τηλεκπαίδευσης στις απομακρυσμένες περιοχές [Περισσότερα στοιχεία για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στο Υπόμνημα 1].
- Έμφαση στην Ξενόγλωσση Εκπαίδευση (Πρώτης και δεύτερης Ξένης Γλώσσας)
- Συστηματική διδασκαλία της Πληροφορικής σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες προκειμένου οι μαθητές/τριες να αποκτήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες στη χρήση της Τεχνολογίας η οποία με τη σειρά της θα συμβάλλει στην άμβλυνση των εκπαιδευτικών και επικοινωνιακών και κοινωνικών ανισοτήτων.
- Θεσμοθετημένη ποσοστιαία αύξηση της ετήσιας επιχορήγησης των σχολικών μονάδων και διαμόρφωση συγκεκριμένων κριτηρίων κατανομής της.
- Προτεραιότητα και κίνητρα για την ανάπτυξη Εκπαιδευτικών Καινοτομιών και Σχολικών Συμπράξεων.
- Ενίσχυση υποδομής και προγραμμάτων αθλητισμού.
- Ενδυνάμωση της παιδαγωγικής και επιστημονικής διάστασης της εκπαιδευτικής διαδικασίας μέσα από την ενίσχυση του παιδαγωγικού και συντονιστικού ρόλου του Σχολικού Συμβούλου στο πλαίσιο ενός “…αποκεντρωμένου δημοκρατικού εκπαιδευτικού συστήματος με ελληνική ταυτότητα και ευρωπαϊκό προσανατολισμό, στο οποίο η ποιοτικά αναβαθμισμένη λειτουργία της σχολικής μονάδας που αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση των εκπαιδευτικών και παιδαγωγικών αναγκών του μαθητή θα αποτελεί σταθερό σκοπό…” (Απόσπασμα από το σχέδιο δράσης & διεκδικητικού πλαισίου της Π.Ε.Σ.Σ για το 2010-2012). [Περισσότερα στοιχεία και προτάσεις για την ενίσχυση του ρόλου του Σχολικού Συμβούλου στην Περιφέρεια Ν. Αιγαίου στο Υπόμνημα 2].
Πηγές
1- Κέντρο Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής(ΚΑΝΕΠ) της Γ.Σ.Ε.Ε- Αθήνα 2007.(Έκδοση που περιέχει μελέτη του συστήματος πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση)
2- Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (Π.Ι. 2007).(Έρευνα για τη μαθητική διαρροή κατά γεωγραφική περιφέρεια)
3- Νίκος Φωτόπουλος, ,ερευνητής σε θέματα εκπαιδευτικής πολιτικής. Δημοσίευση ερευνητικών πορισμάτων στην Ελευθεροτυπία, 15 Νοεμβρίου 2008.
4- Άρθρο της Άννας Φραγκουδάκη, καθηγήτριας Πανεπιστημίου Αθηνών στην Ελευθεροτυπία, 15 Νοεμβρίου 2008.
4- Πανελλήνια Ένωση Σχολικών Συμβούλων (Π.Ε.Σ.Σ.). Σχέδιο δράσης & διεκδικητικού πλαισίου της Π.Ε.Σ.Σ για το 2010-2012.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.