Ερμούπολη: «πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης»;

Χριστίνα Πουλίδου

Η εξωτερική πίεση κι ο εξωτερικός καταναγκασμός αποδεικνύονται συχνά ως οι ευλογημένοι βασικοί μοχλοί δημιουργίας - αυτό λέει η δημοσιογραφική πείρα μου. Η πρόσφατη ιστορία έχει δείξει ότι οι λαοί γίνονται σοφότεροι μετά από δεινά, ή μετά από επιλογές - που όταν έγιναν, είχαν ένα έντονο στοιχείο ρίσκου. Αν δεν ήταν τα δεινά του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ίσως να μην είχε ιδρυθεί η ΕΟΚ - που ήταν ένα εγχείρημα προκλητικό και που είχε ξεσηκώσει μεγάλες αντιδράσεις. Αν δεν ήταν η κρίση του Κόλπου και ο γιουγκοσλαβικός πόλεμος δεν θα είχε προχωρήσει η κοινή εξωτερική πολιτική της ΕΕ, αν δεν ήταν η ελληνική κρίση δεν θα είχε προχωρήσει η οικονομική ενοποίηση, αν δεν ερχόταν στην Αθήνα ο Ζισκάρ δεν θα είχε ανοίξει η Συγγρού το ΄75, αν δεν είχαμε αναλάβει τους Ολυμπιακούς δεν ξέρω αν θα είχαμε σήμερα το Μετρό ή το αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος»...
Οι άνθρωποι και οι κοινωνίες χρειάζονται τελικά μεγάλες ιδέες. Για να επουλώνουν τις πληγές τους, να στρατεύονται για κάτι καλύτερο, να ξεπερνούν τη μιζέρια τους, να αναδεικνύουν τον «καλό» τους εαυτό και να παραμερίζουν τον γκρινιάρικο, τον στρεψόδικο, τον αδιάφορο και απαθή.
Σας τα λέω όλα αυτά γιατί διάβασα τις προάλλες ότι μια ομάδα γερμανών ακαδημαϊκών διερευνά την πιθανότητα επιλογής της Ερμούπολης ως «πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης» για το έτος 2021. Από περιέργεια αναζήτησα στο ίντερνετ την ταυτότητα αυτών των ανθρώπων και διαπίστωσα ότι είναι οι καταλληλότεροι για να έχουν συγκεκριμένη άποψη. Ακαδημαϊκοί με κύρος, είχαν την πρωτοβουλία να ονομαστεί η Έσεν «πολιτιστική πρωτεύουσα», το πέτυχαν και οργάνωσαν όλο το σχέδιο υλοποίησης. Στη συνέχεια επέλεξαν την Πάφο (για το 2017) και το σχέδιο προχωρά με επιτυχία. Πρόσφατα διερεύνησαν το ενδεχόμενο πρόκρισης της Ερμούπολης (για το 2021) – με ένα σοβαρό σκεπτικό.
Το ακόλουθο: ότι η Σύρος είναι μέρος του πανάρχαιου Κυκλαδικού πολιτισμού, ότι η Ερμούπολη ειδικότερα χαρακτηρίζεται από μια εκπληκτική νεοκλασική αρχιτεκτονική, αλλά και από τη μεσαιωνική αρχιτεκτονική της Άνω Σύρου, ότι φιλοξενεί αρμονικά δύο χριστιανικά δόγματα, ότι στεγάζει το ιστορικό θέατρο «Απόλλων» με ιδιαίτερη πολιτιστική συνεισφορά, ότι διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη σύσταση και εδραίωση του νεότερου ελληνικού κράτους, ότι στο χώρο της μουσικής συνδυάζει αφενός την παράδοση του ρεμπέτικου (κληρονομιά Μάρκου Βαμβακάρη) με τη νησιώτικη μουσική του Αιγαίου, ενώ επί σειρά ετών οργανώνει διεθνή φεστιβάλ κλασικής μουσικής και ότι τέλος γειτνιάζει με το νησί της Δήλου, όπου επίσης μπορεί να φιλοξενηθούν εκδηλώσεις.
Βλέπετε κάτι αρνητικό σε όλα αυτά; Είναι αδύνατον. Και όμως, κάποιοι Συριανοί βρήκαν! Άρχισαν λοιπόν οι μουρμούρες του «μικρού χωριού». Πήραν τον μεγεθυντικό φακό και φωταγώγησαν προβλήματα υπαρκτά, αλλά τόσο μικρά... Οι δρόμοι έχουν λακκούβες, είπαν, το κυκλοφοριακό δεν έχει λυθεί, δεν έχει κάδους η παραλιακή του λιμανιού, στους δρόμους βλέπεις περιττώματα αδέσποτων...
Μάλιστα, αν δεις τη μικρή εικόνα όλα αυτά συμβαίνουν – η μεγάλη εικόνα όμως είναι αυτή που βλέπεις, όταν μπαίνει το καράβι στο λιμάνι και σου κόβει την ανάσα. Αυτήν είδαν οι ξένοι, οι «ψυλλιασμένοι» ξένοι και είπαν «μάλιστα, το αξίζετε!». Και κάποιοι από μας μουρμουράν πως «όχι, δεν το αξίζουμε, δεν είδαν καλά, να τους δείξουμε εμείς και τις αδυναμίες της πόλης μας... » - είναι λογικό αυτό;
Η Σύρος βρίσκεται στο σταυροδρόμι των επιλογών – το αναπτυξιακό της μοντέλο είχε δύο πυλώνες: το Νεώριο και τις διοικητικές υπηρεσίες. Η κρίση χτύπησε και τα δύο, το Νεώριο μαραζώνει και οι διοικητικές υπηρεσίες παλεύουν με τη συρρίκνωση. Η μικρή κλίμακα του νησιού δεν επιτρέπει πτήσεις τσάρτερς, μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες ή μαζικό τουρισμό κρουαζιερόπλοιων – η διέξοδός της περνά μέσα από την ταυτότητά της. Αυτήν είδαν οι ξένοι και αυτήν προτείνουν να αναδείξουν.
Η πρόταση να θέσει υποψηφιότητα η Ερμούπολη για την «πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης» το 2021, μπορεί να της δώσει την ώθηση που χρειάζεται προς μια αναπτυξιακή διέξοδο. Για την ακρίβεια, η συγκεκριμένη πρόταση προσφέρει στο πιάτο το αναπτυξιακό μοντέλο που θα έπρεπε να είχαν ήδη αναζητήσει οι Συριανοί, αξιοποιώντας το πολιτιστικό πλεονέκτημα του τόπου τους.
Αν ο κόσμος του νησιού καταλάβει πως αυτή είναι η ευκαιρία του, αν παραμερίσει την καχυποψία του για «σκοπιμότητες» (και ποιος δεν έχει;), αν κατανοήσει ότι ο στόχος είναι μεγάλος και υπερβαίνει τους μικρο-ανταγωνισμούς, αν εμπνευσθεί απ’ αυτόν και στρατευθεί σε μια προσπάθεια που αναγκαστικά θα αντιμετωπίσει και τα κακώς κείμενα, τότε θα ανοίξει τη δρασκελιά του προς την ανάπτυξη. Όπως ακριβώς συνέβη στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν από ένα ερημόνησο, από μια σύμπτωση παραγόντων και μέσα σε λίγες δεκαετίες μετεξελίχθηκε σε ένα εύπορο περιφερειακό μητροπολιτικό κέντρο.
Οι κοινωνίες, οι άνθρωποι χρειαζόμαστε έναν στόχο – μόνον έτσι προχωράμε. Επειδή όμως ο δρόμος θα είναι μακρύς, θα κάνει «κοιλιές», θα προσκρούει σε δυσκολίες, θα υπάρξουν εντάσεις, διλήμματα, συγκρούσεις, η απόφαση θα πρέπει να είναι συνειδητή και συλλογική. Η συριανή κοινωνία πρέπει να κατανοήσει το στοίχημα που της προσφέρεται και να πιστέψει στο στόχο. Στη διαδρομή θα μάθει να συνεργάζεται, θα βρίσκει λύσεις, θα αξιοποιήσει τον έμφυτο κοσμοπολιτισμό της για το παραγωγικό καλό του τόπου. Τώρα πρέπει απλώς να κατανοήσει την ευκαιρία που της προσφέρεται. Αυτό είναι το πρώτο βήμα. Και όπως στον στίβο, τα άλματα, με βήματα ξεκινάνε...
http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.ellada&id=26217