Ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι και ιστορικά τοπία σε κίνδυνο

της Δέσποινας Κουτσούμπα

ενάλιας αρχαιολόγου και μέλους του ΔΣ του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων

Στις ελληνικές ακτές, τις λίμνες και τα ποτάμια, όπως και στο βυθό, εκτείνονται χιλιάδες μικροί ή μεγάλοι ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι: ναυάγια αρχαίων ή νεότερων πλοίων, βυθισμένοι οικισμοί, αρχαίες λιμενικές εγκαταστάσεις.

-120 κηρυγμένοι ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι

Για παράδειγμα., ο βυθισμένος προϊστορικός οικισμός στο Παυλοπέτρι στην Ελαφόνησο Λακωνίας, ο βυθισμένος προϊστορικός οικισμός στο Σαλάντι Αργολίδας, αλλά και οι αρχαίες λιμενικές εγκαταστάσεις στη θέση των σημερινών λιμανιών, όπως στη Θάσο, τη Μυτιλήνη, την Αίγινα.

-Εκατοντάδες χερσαίοι αρχαιολογικοί χώροι στην ακτογραμμή

Για παράδειγμα, ο αρχαϊκός Ναός του Απόλλωνα Ζωστήρα, στον Λαιμό Βουλιαγμένης, η αρχαία πόλη της Ιτάνου, μια από τις σημαντικότερες πόλης της Κρήτης στα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια, στην Ερημούπολη Λασιθίου.

-Σημαντικά ιστορικά τοπία

Η περιοχή της ναυμαχίας του Ακτίου, ο όρμος Ναυαρίνου όπου έλαβε χώρα η σημαντική για την ιστορία του νεότερου ελληνικού κράτους ναυμαχία του Ναβαρίνου και πολλές άλλες περιοχές αποτελούν ιστορικής αξίας τοπία.

-Νησιά που αποτελούν εξ ολοκλήρου κηρυγμένους αρχαιολογικούς χώρους

Η νησίδα Αλιμνιά, δίπλα στη Χάλκη Δωδεκανήσων, το Γαϊδουρονήσι Κρήτης, η Ελαφόνησος Λακωνίας, πέρα από την περιβαλλοντική τους σημασία, αποτελούν εξ ολοκλήρου κηρυγμένους αρχαιολογικούς χώρους. Το ίδιο συμβαίνει και με σημαντικά οικοσυστήματα, όπως το Εθνικό Πάρκο Σχινιά ή το Εθνικό Πάρκο Βορείων Σποράδων, που προστατεύονται και από τις διατάξεις της αρχαιολογικής νομοθεσίας.

Όλοι οι παραπάνω χώροι απειλούνται από το σχέδιο νόμου για τον αιγιαλό που προγραμματίζει να εισάγει στη Βουλή η ελληνική κυβέρνηση. Όλοι οι παραπάνω χώροι απειλούνται εξίσου από την  παραχώρηση εκτάσεων, μαρίνων, λιμανιών και παραλιών στο χαρτοφυλάκιο του ΤΑΙΠΕΔ, η αποστολή του οποίου είναι η εκποίηση ή ενοικίαση για την εξυπηρέτηση του λεγόμενου «δημόσιου χρέος». Ήδη 150 παραλίες της χώρας, που περιλαμβάνουν ευαίσθητα οικοσυστήματα και αρχαιολογικούς χώρους, καθώς και τα περισσότερα λιμάνια και μαρίνες της χώρας έχουν περάσει στο ΤΑΙΠΕΔ.

Οι αρχαιολογικοί χώροι, οι ιστορικοί τόποι και οι ενάλιες αρχαιότητες ανήκουν σε όλους τους πολίτες. Αυτό προβλέπει και το Σύνταγμα της χώρας. Αποτελούν μέρος του παρελθόντος και του παρόντος μας. Προσπαθούμε να τους προστατεύσουμε και να τους έχουμε προσιτούς σε όλους τους πολίτες, προστατεύοντας ταυτόχρονα και το φυσικό περιβάλλον τους. Η τσιμεντοποίηση του αιγιαλού, ο αποκλεισμός της πρόσβασης των πολιτών για λόγους επιχειρηματικούς ή τουριστικούς, θα σημάνουν την υποβάθμιση των ενάλιων αρχαιολογικών χώρων και, σε πολλές περιπτώσεις, την ιδιωτικοποίηση της πρόσβασης σε αυτούς. Έτσι, το συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας μετατρέπεται σε πεδίο κερδοφορίας για λίγους. Είναι χρέος όλων μας να τους αποτρέψουμε.