Τρίτη 24 Ιουνίου 2014

Μια νύχτα στη Γυάρο


 
 Τόπος ξερός, άνυδρος. Δέντρα ελάχιστα. Ζέστη αφόρητη. Ο ήλιος πυρώνει, αν και είναι ήδη αργά το απόγευμα. Αποβιβάζομαι στο νησί, κοιτάζω το φουσκωτό που χάνεται στη φουρτουνιασμένη θάλασσα και το μόνο που μπορώ να σκεφτώ είναι «τι γυρεύω εγώ εδώ?». Γυάρος. Μόλις 13 μίλια μακριά από τη Σύρο. 15 από την Άνδρο και άλλα τόσα από την Τήνο. Την αποκάλεσαν Θανατονήσι. Νησί του Διαβόλου. Νταχάου της Μεσογείου. Βαστίλη. Νεκροταφείο. Όλα αυτά μαζί και ξεχωριστά. Και πολύ περισσότερα. Σίγουρα πολύ περισσότερα.

Κοιτάζω ολόγυρα. Ερημιά. Μπροστά μου υψώνεται το επιβλητικό κτίριο της φυλακής. Με δυσκολία ανοίγω τη σκουριασμένη πια από το χρόνο και την αλμύρα καγκελόπορτα και μπαίνω στο εσωτερικό. Το σκοτάδι πηχτό. Δεν μπορώ να διακρίνω τίποτε άλλο παρά μόνο τα τεράστια σκαλοπάτια που οδηγούν σ 'ένα στενό, μακρύ διάδρομο. Η μούχλα και η υγρασία σε συνδυασμό με τη δυσωδία από τα περιττώματα και τα κουφάρια των αρουραίων και των αγριοκάτσικων, που υπάρχουν στο εσωτερικό, κάνουν την ατμόσφαιρα αποπνικτική. Νομίζω ότι βρίσκομαι εγκλωβισμένη σε πηγάδι. Τάφος υγρός. Θέλω να φύγω. Το σκοτάδι, ωστόσο, με ρουφάει ολοένα και πιο βαθιά.

 Η ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΜΙΑΣ ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΗΣ!
Προχωρώ. Δεξιά και αριστερά υπάρχουν θάλαμοι. Άλλοι μικροί, άλλοι μεγαλύτεροι. Τα παράθυρα, αν και αρκετά μικρά και σε μεγάλο ύψος, επιτρέπουν να περάσουν κάποιες αχτίδες φωτός, κάνοντας έτσι την κατάσταση υποφερτή. Κάποιοι θάλαμοι οδηγούν σε υπαίθριους χώρους, οι οποίοι όμως περιστοιχίζονται από πανύψηλους τοίχους, μισογκρεμισμένους πια. Στο εσωτερικό υπάρχουν σκαλοπάτια που οδηγούν σε άλλες αίθουσες.
φορές αναγκάζομαι να γυρίσω προς τα πίσω για να βρω τον προσανατολισμό μου. Σωστός λαβύρινθος. Που και πού σκοντάφτω σε αγκαθωτά συρματοπλέγματα, τα οποία άλλοτε χρησιμοποιούνταν για τη σίγουρη αποτροπή οποιασδήποτε προσπάθειας απόδρασης. Απόδραση για πού, αλήθεια? Σε πολλά δωμάτια δεν υπάρχει πρόσβαση πια, καθώς μεγάλα κομμάτια τσιμέντου έχουν αποκολληθεί φράζοντας την είσοδο. Έχω την εντύπωση ότι με την παραμικρή κίνηση το έδαφος θα υποχωρήσει και θα βρεθώ στο κενό. Το κτίριο, τόσο επιβλητικό εξωτερικά, εσωτερικά μοιάζει να καταρρέει. Παντού γύρω μου εικόνες εγκατάλειψης, ερήμωσης, καταστροφής.

Ανεβαίνω στο δεύτερο πάτωμα, το οποίο είναι πανομοιότυπο με τα υπόλοιπα. Ο όροφος αυτός, ωστόσο, έχει ξεχωριστή σημασία. Εδώ κλειδώθηκαν 340 γυναίκες για να αναγκαστούν να υπογράψουν δήλωση. «Ήμασταν διπλά φυλακισμένες. Φυλακισμένες μέσα στη φυλακή, καταλαβαίνεις? »Μου λέει η Μαρία Πίνιου-Καλλή, η οποία συνελήφθη στις 21 Μαΐου 1967, λίγο πριν προλάβει να φύγει για τη Γένοβα, όπου την περίμενε η αδερφή της. Ήταν μόλις 23 χρόνων. «Θυμάμαι, Μας πήγαν πρώτα στη Σύρο για να μας μεταφέρουν αργότερα με ένα σαπιοκάραβο στη Γυάρο. Εκεί ήταν συγκεντρωμένο πλήθος κόσμου, ανάμεσα τους και ο πατέρας μου, κρατώντας στα χέρια του ένα μπουκέτο τριαντάφυλλα. Όλοι φώναζαν "πού τους πάτε, αφήστε τους ανθρώπους". Εγώ εκείνη τη στιγμή και για πρώτη φορά συνειδητοποίησα ότι με πάνε στη φυλακή. Πρόσεξε! Όχι εξορία. Φυλακή! Έχει διαφορά. Η φυλακή είναι πολύ χειρότερη. Στη σκέψη αυτή, πέφτω κάτω. Ουρλιάζω. Κλαίω. Με την άκρη του ματιού μου βλέπω τον πατέρα μου πιασμένο από μια κολόνα να καταρρέει. Ξάφνου, αλλάζω ρότα, σηκώνομαι όρθια κι αρχίζω να τραγουδάω σε τζαζ, εύθυμο ρυθμό και χτυπώντας παλαμάκια "ένας τη λύκος καπετάνιος απ 'Σύρα, τη Σύρα ένας λύκος καπετάνιος απ'". Τότε, ο πατέρας μου ορθώνει το ανάστημα του και φωνάζει "κοιτάξτε, όλοι! Αυτή είναι η κόρη μου, η λεβέντισσα" ».

Σύμφωνα με τον Πλίνιο, σε αυτόν το φρικαλέο βράχο υπήρχε άλλοτε μια πολιτεία, οι κάτοικοι της οποίας εκδιώχθηκαν από τους πελώριους ποντικούς, που έχουν μείνει ως σήμερα οι κυρίαρχοι του νησιού. Μέσα στους αιώνες, τρεις φορές χρησιμοποιήθηκε το νησάκι αυτό. Ο εξόριστος στη Γυάρο, εκτός από την απομόνωση, τη βία των δεσμωτών του, τα ψυχολογικά και σωματικά βασανιστήρια, είχε να αντιμετωπίσει και τον εφιάλτη των γιγαντιαίων τρωκτικών.

ΦΥΛΑΚΗ ΑΠΟ ΑΙΜΑ ΚΑΙ ΑΛΑΤΙ
Λένε ότι η φυλακή είναι χτισμένη με αίμα και αλάτι. Κι όχι άδικα. Από τα μέσα του 1947, όταν ο εμφύλιος στην Ελλάδα μεσουρανεί, μεταφέρονται στο νησί οι πιο «επικίνδυνοι» κι από τότε αυτός εδώ ο βράχος μετατρέπεται σε εργαστήρι θανάτου. Χιλιάδες κρατούμενοι σκάβουν το βουνό και κουβαλούν στους ώμους τους πέτρες για να χτιστούν τα κτίρια των φυλακών. Μένουν σε σκηνές, εκτεθειμένοι στα στοιχεία της φύσης, χωρίς τρόφιμα, χωρίς πόσιμο νερό. Στη Γυάρο δεν υπήρχε δουλειά. Υπήρχε μόνο δουλεία, βασανιστήρια, εκδίκηση, θάνατος.

 Ανάμεσα στους φυλακισμένους αυτής της περιόδου και ο πατέρας τής Μαρίας Πίνιου-Καλλή. Τι τραγική ειρωνεία! Έχτισε το κτίριο που θα φυλάκιζε χρόνια αργότερα την ίδια του την κόρη. Η ίδια μου λέει ότι η ζωή της αποτελείται από αλλεπάλληλους κύκλους. «Στη Γυάρο φοβήθηκα, ερωτεύτηκα, πόνεσα, σκέφτηκα, αποφάσισα. Τώρα πια ξέρω και ανατρέπω. Σε άλλους μπορεί να λειτούργησε αρνητικά. Σε μένα όχι. Την προσωπική μου τραγωδία τη μετέτρεψα σε τύχη και κάθε κακή εμπειρία σε ερωτική. Στη φυλακή συνάντησα τον Λάμπρο Βαζαίο, πρώην συμφοιτητή μου στην Ιατρική, στρατιωτικό γιατρό και επικεφαλής του νοσοκομείου. Εκείνος με έκανε γιατρό της φυλακής και μαζί συμμαχήσαμε για να διώχνουμε από τη Γυάρο τους αρρώστους και τους ηλικιωμένους. Κατά τη διάρκεια της παρουσίας μου εκεί, δεν υπήρξαν σωματικά βασανιστήρια. Μόνο ψυχολογικά. Η στέρηση της ελευθερίας, των βασικών κανόνων υγιεινής, πόσιμου νερού και φαρμάκων αρκούσε για να μετατρέψει απλά περιστατικά σε χρόνιες ψυχικές παθήσεις ».

Έχει ήδη αρχίσει να ξημερώνει κι εγώ αποφασίζω, πριν φύγω, να κάνω μια στερνή βόλτα σε αυτό το ερημονήσι. Περνώ για τελευταία φορά την τεράστια πύλη της φυλακής. Βλέπω τους όρμους, τον πρώτο, το δεύτερο, τον τρίτο. Λίγο παραπέρα το διοικητήριο, τα παρατηρητήρια, το νοσοκομείο, το νεκροταφείο. Τα περισσότερα κτίρια-μισογκρεμισμένα πια-συνεχίζουν σθεναρά να αντιστέκονται στα στοιχεία της φύσης. Στέκουν εδώ αδιαφορώντας για τις αλλεπάλληλες ψεύτικες υποσχέσεις για διαφύλαξη του τόπου, για ανακήρυξη του σε τόπο μνήμης. Έτσι, σε πείσμα των καιρών. Όλα αυτά Και παρ '... "

http://www.pame.gr/istoria/neoteri-elliniki-istoria/nisia-exorias.html

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.